XIX. yüzyıl başlarından itibaren siyasi ve millî çarpışmalara sahne olmuş Kuzey Doğu Anadolu ve Batı Kafkasya’nın bir bölümünü kapsayan bölge, Osmanlı sınırları içerisinde büyük bir âşık mektebini oluşturmaktaydı. 93 harbinden sonra büyük güçler arasında siyasi sınırlar yeniden belirlenirken bu savaştan yenilgiyle çıkan Osmanlı Devleti, bölgeyi Ruslara bırakmak zorunda kaldı. Ruslar bundan sonra millî denge kurmak ve Ruslaşma, Hristiyanlaşma amacıyla bölgeye Hahol, Duhabor, Malokan icmalarını Alman, Eston, Yunan, Ermeni, Yezidi, Asuri gibi gayrimüslim unsurları yerleştirmeye başladı. Yerli Müslüman-Türk nüfus ise Osmanlı Devleti'nin iç kesimlerine göçe zorlanmaktaydı. İşgale kadar bölgeye Azerbaycan Türkçesi hâkim idi. Anlaşma dili olarak bu dil kullanılmakta, bütün sanatsal faaliyetler bu dilde icra olunmaktaydı. İşgalden sonra 40 yıl boyunca ağır hayat şartlarıyla yaşayan Müslüman-Türk nüfusun yalnız canları ve malları değil, sosyo-kültürel hakları da tehlike altına girdi. Bölgede resmî olarak bütün kültürel faaliyetler yasaklanmış, düğünlerde bile şenlik ve müziğe izin verilmemekteydi. Bölge Rusya'nın siyasi sınırları içerisindeydi ve resmî devlet dili Rusçaydı. Türkler, devlet idaresinde dertlerini tercüman yardımıyla anlatmaktaydılar. Bu yıllarda yurt dışından bölgeye Kuran-ı Kerim hariç bütün dillerde edebiyatın girmesi yasaklanmıştı. Bütün bunlara bakmayarak bölgede sözlü edebiyat durmadan gelişmekte, birçok folklor ürünü, ağıt, türkü yayılmaktaydı. Âşıklar bütün yasaklara rağmen sanat üretmekte ve icra etmekteydi. Başlangıcını Hasta Hasan'dan alan Kuzey Doğu Anadolu âşıklık geleneği daha o dönemde bütünlüğünü kaybetmemişti, aynı siyasi idareye tabiydi. 40 yıllık işgal günlerinde bölge içerisinde gidiş-geliş yasağı olmadığı için gelenek yaşamakta ve gelişmekteydi. Kuzey Doğu Anadolu âşıklık geleneği kendi içinde birçok ünlü âşık yetiştirmiştir. Bunlardan biri, belki de birincisi Çıldırlı Âşık Şenlik'tir. XIX. yüzyıl sonu XX. yüzyıl başlarında yaşamış, bütün verimli hayatını Rus işgali yıllarında geçirmiş Âşık Şenlik'in dili Azerbaycan Türkçesiydi. Kendine özgü dil ve üslup sahibi olmuş Âşık Şenlik zaman zaman şiirlerinde bölgede benimsenmiş Rus sözleri ve ifadeleri de kullanmıştır. Bu bildiride Âşık Şenlik'in dönemi, muhiti ve hayatı hakkında bilgi verilecek ve onun sanatının dil ve üslup özellikleri ele alınacaktır.
The XIX. From the beginning of the century, the area covering part of the north-eastern Anadolu and the western Caucasus, which was the scene of political and national conflicts, formed a great love letter within the Ottoman borders. After the 93 battle, political boundaries between the great powers were re-established while the Ottoman State, which was defeated from this battle, was forced to leave the area to the Russians. The Russians then began to establish national balance and to place in the region Hahol, Duhabor, Malokan, and non-Muslim elements such as German, Estonian, Greek, Armenian, Yezidi, Asuri for the purposes of Russialization, Christianization. The indigenous Muslim-Turkish population was forced to migrate to the internal parts of the Ottoman State. It was the Turkish ruler of the Azerbaijani region until the occupation. This language was used as a language of agreement, and all the artistic activities were performed in this language. After the occupation for 40 years, the Muslim-Turkish population, who lived under severe conditions of life, was not only damaged by their lives and property, but also by their social and cultural rights. All cultural activities in the region were officially banned, even at weddings, feast and music were not allowed. The region was within the political borders of Russia and the official state language was Russian. The Turkish authorities discussed their problems with the help of the translator. In these years, the entry of literature in all languages except the Quran in the region was banned from abroad. Notwithstanding all this, the oral literature in the region was constantly developing, many folklore products, networks, types were spreading. Despite all the prohibitions, women were producing and performing art. The tradition of north-eastern Anatolian love, which began from Patient Hasan, had not yet lost its integrity at that time, it was subject to the same political administration. During the 40 years of occupation, the tradition was living and developing because there was no prohibition in the area. North East Anatolian love tradition has raised many famous lovers within itself. One of them,
Alan : Filoloji
Dergi Türü : Uluslararası
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|