Abstract:

Genel sözlüklerde sözlük maddelerinin ve bunlara ait çeşitli anlamların ilişkili olduğu alan, tür, referans kaynak ve benzeri bilgiler, bu maddelerin hemen ardından kısaltmalar yardımıyla verilir. Bu yöntem Türk Dil Kurumu tarafından 1944 yılından bu yana yayımlanan, Türkiye’nin en bilinen ve en yaygın biçimde kullanılan genel sözlüğü olan Türkçe Sözlük’te de kullanılmıştır. Bugüne kadarki on bir baskısında sözlüğün hacmi artmış, bünyesindeki kelimelerde çeşitlenme olmuş, bu çeşitlenme kullanılan kısaltmalara da yansımıştır. Her bir baskıda kullanılan kısaltma sayısı hemen hemen aynı olmakla birlikte baskıdan baskıya değişen aşağıdaki türden farklı tasarruflarda da bulunulmuştur: 1. Aynı kavram için kullanılan terimin değişmesine bağlı olarak kısaltma da değişmiştir: Zamir : zm. yerine adıl : ad. vb. 2. Kavram ve karşılığı olan kelime aynı kaldığı halde, onu karşılamak üzere kullanılan kısaltma değişmiştir: İsim için bazı baskılarda i., bazılarında is. kısaltması kullanılmıştır. 3. Bazı kavramlar, terimler ve kısaltmaları, bir daha kullanılmamak üzere terk edilmiştir: İnsanbilim terimi : in. vb. 4. Aynı kısaltma birden fazla terim için kullanılmıştır: dilb. kısaltması bazı baskılarda dilbilim, bazılarında dil bilgisi için kullanılmıştır. Bu makalede TDK Türkçe Sözlük’ün şimdiye kadarki bütün baskılarında kullanılan kısaltmalarla ilgili bu tür tespitler ele alınacaktır.

Keywords: