Özet:

Mizah; içinde hiciv ve komediyi de barındıran, sanatsal bir alan olmanın yanı sıra, fikirleri ve duyguları en kıvrak biçimde geniş kitlelere ulaştıran önemli bir kitle iletişim aracıdır. Bu yanıyla da mizah, sanatın en önemli dallarından biri haline dönüşmektedir. Mizah bu eleştiri gücünü en çok siyaset üzerine yapılan hicivlerle hissettirmektedir. Siyaset alanındaki politik gündeme dair konuların veya siyasi figürlere yönelik, hiciv yüklü eleştirel dokundurmaların ve çizimlerin hepsi ‘Siyasi Mizah’ kavramıyla nitelendirilmektedir. Bununla siyasi mizahın Türk Siyaset Tarihindeki yansımaları irdelendiğinde, Türkiye de ki politik mizahın kısa bir tarihçesi ortaya çıkmaktadır. Öte yandan siyasal mizahın ne olduğunun yanı sıra, ‘Siyaset-Mizah’ ilişkisi de irdelenmiştir. Yine burada mizahın komedi ile mizahın sanatla, mizahın toplumla, mizahın felsefe ile ve mizahın insanla ilişkisine de kısa kısa değinilmiştir. Mizahın sıradan bir vatandaşa ilettiği görsel mesajların anlaşılabilmesi için, birtakım çözümleme yöntemleri kullanmak mümkündür. Buradan hareketle de bu çalışmada mizahın, dolayısıyla siyasal mizahın da bir anlatım biçimi olan karikatürün, görünen anlamlarının yanında, daha derin anlamlar taşıyabileceği düşüncesinden hareketle gösterge bilimsel (semiyotik) çözümleme yöntemlerine de başvurulmuştur. Bu çalışmanın hazırlanmasında bahsi geçen yöntemlerden yararlanılarak, geçmiş dönem ve yakın dönem Türk siyasetinde inişli çıkışlı gündemlerle, damgasını vurmuş siyasi figürlerimizin karikatürlerinin mizah yönünden analizleri yapılmıştır. Bu bağlamda da siyasetin kaotik çıkmazlarına dair, mizahın ve onun görsel biçimlendirme öğesi olan karikatürün, zekâ ve komedi karışımı bir eleştiri silahı olduğu varsayımından bahsetmek mümkün.

Anahtar Kelimeler: