Özet:

1878’de İngiltere, Kıbrıs’ın idaresini Osmanlı Devleti’nden devraldıktan kısa bir süre sonra adadaki Rum toplumu, enosis (Yunanistan’la birleşme) talebinde bulunmaya başladı. İngilizlerin bu talebi ısrarla reddetmesi üzerine 1955’te Rum yeraltı teşkilâtı EOKA, enosis’i gerçekleştirmek için İngiliz Sömürge Yönetimi’ne karşı silahlı mücadele başlattı. Kısa sürede saldırılarını Yunanistan’la birleşmeye şiddetle karşı çıkan Kıbrıs Türk toplumuna da yöneltti. Buna karşı Kıbrıslı Türkler, can ve mal güvenliklerini sağlamak için birtakım yeraltı örgütleri kurdular. Ancak bu örgütler, EOKA’ya karşı misillemede yetersiz kaldı. Önceleri EOKA’ya karşı sert tedbirler alan İngiltere hükümeti ise 1957 yılına gelindiğinde politikasını yumuşatmaya ve Kıbrıslı Rumlar ve Yunanistan’la uzlaşma işaretleri vermeye başladı. Bu gelişmeler, Kıbrıs Türk toplumunun geleceğinden endişe duymasına ve daha etkili ve güçlü bir yeraltı örgütü arayışına girmesine sebep oldu. Bu ihtiyaca cevap olarak Türkiye’nin Kıbrıs Başkonsolosluğu’nda İdari Ataşe olarak görev yapan Mustafa Kemal Tanrısevdi ile Türk toplumunun önde gelen önderlerinden Dr. Burhan Nalbantoğlu ve Rauf Raif Denktaş, 1957 yılının Kasım ayında Türk Mukavemet Teşkilâtı’nı (TMT) kurdular. TMT, 1958 Ağustos’unda Türkiye’nin kontrolüne girene kadar geçen bu ilk döneminde siyasi hedefleri belli, komite, grup ve hücreler şeklinde tüm ada sathında örgütlenmiş ve Kıbrıs Türk toplumunu temsil eden çeşitli kurum ve kuruluşlarla sıkı bağlantıları olan bir örgüt hâline geldi.

Anahtar Kelimeler: