Abstract:

İslâm medeniyeti ve onun bir parçası olan Osmanlılar’da  merhamet nazarıyla bakılan toplumsal kesimler arasında  yaşlılar bulunmaktadır. Yaşlıların bakımı, korunması,  ihtiyaçlarının karşılanması, her toplumun olduğu gibi  Osmanlı’nın da gündeminde yer etmiştir. Bu bağlamda  dinin, kültürün yerleştirdiği, ebeveyne hürmet edilmesini  öngören yaklaşım yaşlıların toplum hayatında saygın  bir yer edinmesini sağlamış, onları korumaya yönelik  toplumsal ve idari çözümler oluşturmuştur. Osmanlı  toplumu, kendi gelenek ve görenekleri çerçevesinde  yaşlıların bakım ve ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik  çeşitli uygulamaları hayata geçirmiştir.  Yaşlılığı ve yaşlıları tarihsel boyutuyla ele alan, önceki  tecrübeleri ortaya koyan literatürdeki araştırmalar yeterli   gelmemektedir. Meseleyle ilgili birincil kaynaklara dayalı  örnekler ışığında ele alan incelemelere ihtiyaç vardır.  Bu yazıda, 1890’lı yılların zorlu şartlarında kimsesizler  için kurulan Darülaceze öncesinde Osmanlı başkentinde  yaşlıların durumu ele alınmıştır. 16– 18. yüzyıl Osmanlı  Arşivi belgeleri ve başta Üsküdar olmak üzere İstanbul  merkezli mahkeme kayıtlarındaki vakalar çerçevesinde  Osmanlı’da yaşlıların durumuna ve meselelerinin çözümü  için üretilmiş uygulama ve kurumlara ilişkin tespit ve  değerlendirmeler ortaya konmuştur.

Keywords: