Abstract:

Divan şiirinde şairlerin beslendiği ana kaynaklardan biri Kur’ân-ı Kerim’dir. Bu bağlamda şairler, sözü pekiştirmek, ifadeye canlılık kazandırmak amacıyla bu kutsal metinden iktibas sanatı yoluyla faydalanmışlardır. Bu iktibaslar, genellikle lafzen, manen ve telmih yoluyla oluşturulmuştur. Karamanlı Nizâmî de Divanında lafzen, manen ve telmih yoluyla iktibaslar yapmıştır. Nizami’nin Divanındaki iktibasların büyük çoğunluğu na’t tarzında olan birinci kasideden alınmıştır. 15. yüzyılın önemli şairlerinden olan Karamanlı Nizami, canlı ve ahenkli bir üslubu olduğu için döneminde çok tanınmış ve sevilmiştir. 15. yüzyıl şairlerinin pek azında görülen mükemmellik onun şiirinin başlıca özelliğini oluşturmuştur. O dönemde görülen Türkçe kelimelerin bolluğu, yabancı tamlamalarının kısa şekillerinin kullanılması, mazmunları bırakma çabası sosyal konuların şiire sokulma çabası yüzyılın diğer şairlerinde olduğu gibi Nizami’de de görülmektedir. Dönemin sosyal hayatı ile ilgili birçok kavrama da yer veren Nizami, şiirlerinde atasözleri ve halk deyişlerine de yer vermiştir. Çalışmanın giriş bölümünde iktibasın tanımı ve çeşitleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci kısımda Karamanlı Nizâmî’nin hayatı, edebi kişiliği ve Divan’ı hakkında bilgi verilmiştir. İkinci kısımda ise Karamanlı Nizâmî Divanı’ndaki ayet iktibasları hakkında genel bilgiler verilmiştir. Daha sonra ise ayetler lafzi iktibas, manaya dayalı iktibas, sûre isimlerinin verilmesi yoluyla oluşan iktibas ve telmih yoluyla iktibas olmak üzere dört ana başlıkta incelenmiştir.

Keywords: