Özet:

ġark meselesi kapsamında yer alan ve Türk unsurunun Avrupa‟dan tasfiyesi amacını taĢıyan Balkan SavaĢları sonrasında bölgesel etnik temizlik çalıĢmaları hız kazanmıĢtır. Bu faaliyetler Balkan SavaĢlarıyla sınırlı kalmadığı gibi XX. yüzyılın tamamında bölgedeki Müslüman unsurlar üzerinde kendini hissettirmektedir. Bu bağlamda Balkanlarda mevcut devletlerin askeri sistemleri ve teçhizat bakımından altyapıları baĢta Osmanlı Devleti olmak üzere Avrupalı devletlerin de yakından takip ettiği konulardandır. Her biri son derece öneme haiz Balkan devletleri dönemin aydınları ve uzmanları tarafından ayrı ayrı ele alınarak Balkan SavaĢları öncesi ve sonrasında çeĢitli analizler yapılmaktaydı. Hayati öneme sahip Balkanların kontrolünden çıkması ihtimali ve doğuracağı sonuçlar Osmanlı Devleti‟nin siyasi ve askeri otoriteleri tarafından ilk baĢlarda akla getirilmedi. Ancak alınan sonuçlar ve ihtimal verilmeyen çözülme gerçekleĢtikten sonra yapılan yorumlar gazete sütunlarında ve daha sonraki dönemlerde hatıratlarda yer aldı. Bu çalıĢmada Balkan Devletlerinin silah, mühimmat ve bölge hâkimiyetleri, askeri talim ve sistemleri ile alakalı genel durumları dönemin devlet adamları tarafından yapılan değerlendirmeler çerçevesinde ele alınmıĢtır. Öte yandan karĢılıklı olarak Balkanlarda bulunan Müslüman unsurların tahliyesinin ve Osmanlı topraklarındaki Balkan menĢeili Gayrimüslimlerin durumları Osmanlı ArĢivi vesikaları, dönemin devlet adamları ve askerlerin görüĢleri dahilinde incelenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: