Özet:

Dünyanın pek çok yerinde çeşitli biçimlerde varlığını sürdüren gölge oyununun milattan önceye varan bir geçmişi olduğu bilinmektedir. Türklere ait bir gölge oyunu olan Karagöz ise uzun bir dönem, halkın hayatında önemli bir rol oynamıştır. Kıraathanelerde, toplu eğlencelerde ilgi ile takip edilen Karagöz, belli bir dönem Osmanlı sarayında dahi oynatılarak, toplumun her kesimine hitap etmeyi başaran bir sanat olmuştur. Karagöz oyunu, güldürü ögelerini içinde barındırarak hiciv ile toplumun ve idarenin aksayan yönlerini de konu ettiği için zaman zaman sansür ve baskılara maruz kalmıştır. Bu dönemlerde bir çıkış kapısı olarak mizah unsurları ile oyunu yaşatma düşüncesi içine giren ustalar, oyunu yaşatmayı başarsa da Karagöz’ün yalnızca çocuklara yönelik görülmesine dönük oluşan yanlış algıya mâni olamamışlardır. Günümüzde geleneksel olarak kâr-ı kadim denilen şekilde ve nev icad ismi verilen yeni biçimlerde hâlâ varlığını sürdüren oyun, binlerce yıllık geleneği, renkleri, dilin kullanımı ve didaktik yanı ile öğretim materyali olarak kullanılmaya uygun nitelikler göstermektedir. Karagöz sanatçılarının geleneğe bağlı olarak ürettiği pek çok oyun, hem derin kültür bağlarını ortaya çıkarması hem de çoklu zekâ kuramına göre görsel ve işitsel özellikleri barındırması ile Türkçe öğretiminde kullanılması gerektiği düşünülen özellikler sergilemektedir. Karagöz’ün bir değer ve sanat olarak ortaya konulmasının yanında işlevsel olarak kullanılması da gerekmektedir. Bu bağlamda araştırmada 4000’in üzerinde Karagöz oyunu sergileyen Hayalî Kemal Atangür’ün çocuklara yönelik hazırladığı öğretici bir oyundan alınan metin aracılığı ile atasözlerinin öğretilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında atasözü öğretim amacı taşıyan kısa bir Karagöz oyunu örneği sunulmuş metin içinde geçen atasözleri, bağlamları ile öğrencilere sunulur hâlde kurgulanmıştır. Örnek olarak eserde geçen atasözlerinin anlam bakımından öğrencilerin sezerek anlayacağı biçimde sunulmasının, yapılandırmacı eğitime göre sağlayarak edinilen bilgileri kalıcı kılacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: