ASOS INDEKS
Görüntüleme
6
Yüzyıllar boyunca devletler inançları, gelenekleri, görenekleri, duygu ve düşüncelerini gelecek nesillere aktarmak ve kalıcı olmak amacı ile sanat eserleri üretmişlerdir. Bu sanat eserleri arasında yazılı belgeler Türk sanatında önemli bir yer almaktadır. Çeşitli konularda yazılan ve bezenen bu yazma eserler içerisinde sınırlar üzerine yazılan hududnâmeler de bulunmaktadır. Hududnâmeler tek sayfa, harita, rulo, taş ve defter şeklinde yazılmıştır. Araştırma konumuz olan hududnâmeler Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi Defter Emini Server Efendi Sergi Salonunda yer alan Vakf-ı Cedid defterlerine kayıtlı 20 envanter numaralı Şehzade Sultan Mehmet Han Hududnâmesi ve 26 envanter numaralı Merhum Sultan Süleyman Han Hududnâmesi’dir. Bu araştırmanın amacı hududnâmelerin tezyini açıdan incelenerek kullanılan renk, motif ve kompozisyon özelliklerinin belirlenmesi, eserlerin çizimlerinin yapılması ve bu doğrultuda ait olduğu dönemin bezeme anlayışına ilişkin bilgi vermektir. Araştırmanın sonucunda 20 envanter numaralı Şehzade Sultan Mehmet Han Hududnâmesi’nin 1a varağında tuğra tezhibi, 1b varağında unvan tezhibi, 26 envanter numaralı Merhum Sultan Süleyman Han Hududnâmesi’nin ise 5b varağında unvan tezhibi, 2a varağında tuğra tezhibinin yapıldığı belirlenmiştir. Eserlerin unvan tezyinatında hatayi, penç, goncagül ve yaprak motifleri, sade, sarılma, ayırma rumî çeşitleri, bulut, tepelik ve ortabağ motiflerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Unvan sayfası tezyinatında zer-ender-zer, zemini boyalı klasik tezhip ve çift tahrir tekniği kullanılmıştır. Tuğra tezhiplerinde ise haliç işi ve çift tahrir tekniği uygulanarak bezemelerde penç, goncagül, yarı üsluplaştırılmış çiçeklerden karanfil, rumî ve bulut motifleri kullanılmıştır. Tuğralarda altın, lacivert ve kırmızı renklerin kullanıldığı görülmektedir. Genel olarak bir yazma eserde kullanılan tezhip alanlarının yanı sıra eserlerde farklı olarak tuğra tezyinatına rastlanmaktadır. Eserlerin motif, renk ve kompozisyon bakımından bir uyum içinde yapıldığı görülmüştür. Eserlerde krem rengi aharlı kâğıdın kullanıldığı, ciltlerde yıpranmalar ve yırtılmaların olduğu, bezemelerin iyi durumda olduğu ancak yer yer zemin rengi ve motif renklerinde dökülmelerin olduğu tespit edilmiştir. Araştırma Osmanlı dönemi hududnâmelerine örnek olmasının yanı sıra hududnâmelerde kullanılan hat, cilt, tezhip ve ebru sanatına dair içerdiği bilgiler açısından Türk sanatları alanına bir kazanımdır.
Countries have produced works of art for centuries with the aim of transferring their beliefs, traditions, customs, feelings, and thoughts to future generations and being permanent. Among these works of art, manuscripts occupy an important place in Turkish art. Among these manuscripts written and decorated on various subjects, there are also hududnames written on borders. Hududnames are written in the form of a single page, map, roll, stone, and notebook. The study subjects of this research are the Şehzade Sultan Mehmet Khan Hududname with inventory number 20 and the Late Sultan Süleyman Khan hududname with inventory number 26, which are registered in the Vakf-ı Cedid Book placed in the General Directorate of Land Registry and Cadastre Archive Defter Emini Server Efendi Exhibition Hall. This research aims to determine the color, motif, and composition features of hududnames by examining them in terms of illuminations, to conduct drawings of the works, and accordingly to give information about the ornament understanding of the period they belong to. As a result of the research, it was determined that the tughra illumination of the Şehzade Sultan Mehmet Khan Hududname with inventory number 20 was conducted on leaf 1a, the title illumination was conducted on leaf 1b, and the title illumination of the late Sultan Süleyman Khan Hududname with inventory number 26 was conducted on leaf 5b, and the tughra illumination was conducted on leaf 2a. It was determined that hatayi, penç, rosebud and leaf motives, plain, enwinding, rumi types with wings, cloud, headwear decoration, and ortabag motifs were used in the title illumination of the works. In the title page decorations, zer-ender-zer, the classical illumination with the painted ground, and the double tahrir technique were used. In the tughra illuminations, golden horn work and double tahrir techniques were applied and penç, rosebud, carnation from semi-stylized flowers, rumi, and cloud motifs were used in their decorations. It was seen that gold, navy blue, and red colors were used in the tughras. In addition to the illumination areas used in a manuscript in general, tughra decorations are seen differently in the works. It was observed that the works were made in harmony in terms of motif, color, and composition. It was observed that cream-colored barn paper was used in the works, there were frays and tears on the bindings, and the decorations were in good condition; however, there were spills in the ground color and motif colors partly. This research is an achievement for the field of Turkish arts in terms of the information it contains on the art of calligraphy, binding, illumination, and marbling used in the hududnames as well as providing examples of the Ottoman period hududnames.
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
