Özet:

Doğu Karadeniz Havzası’nın (DKH) iklimsel özellikleri, her bir vadideki akarsuların akış şartlarındaki ve vadilerin arazi kullanım durumlarındaki farklılıklar, havzadaki taşkın sorunlarının ortaya çıkış biçimlerinde önemli farklılıklara sebep olmaktadır. Bunların yanı sıra, bölgenin Karadeniz sahil şeridi boyunca uzanan kesimleri, Türkiye yağış ortalamalarının çok üzerinde yağış almaktadır. DKH’da büyük ve küçük havza alanlı yüzlerce vadi bulunmaktadır. Bu vadilerin ortak özelliklerinden biri ve en önemlisi yüksek mecra eğimine sahip olmaları ve akış rejimlerinin düzensizliğidir. Dik ve derin vadiler boyunca ilerleyen ve akış rejimi düzensiz olan bu akarsularda meydana gelen çeşitli büyüklükteki taşkınlar, vadi tabanlarındaki sınırlı düzlük sahalardaki yerleşim alanlarına ve tarım alanlarına zaman zaman önemli zararlar vermektedir. Aşırı yağış alan DKH’da, vadiler boyunca zayıf bitki örtüsü ve mevcut jeolojik şartlar nedeniyle sıkça heyelanlar da yaşamaktadır. Bu çalışmada, Doğu Karadeniz'de son yıllarda meydana gelen taşkınlar hakkında genel bir değerlendirme yapılmış, taşkınların sebepleri irdelenmiş, taşkınların sebep olduğu zararlar, bölgede son yıllarda medyana gelen 3 farklı taşkın dikkate alınarak irdelenmiş, havzada gerçekleştirilen taşkın yönetimi çalışmaları değerlendirilmiştir. Çalışmada, Artvin, Trabzon ve Giresun İllerinde meydana gelen taşkınlar hidrometeorolojik açıdan değerlendirilmiş taşkınların sebepleri ve özellikle de zararları üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, sediment taşınımı ve heyelanların taşkınlar üzerindeki etkileri irdelenmiştir. Havzanın taşkın ve heyelan riski değerlendirilerek, özellikle önemli can ve mal kaybına yol açan büyük taşkınların oluşumunda ve taşkın zararlarının büyüklüğünde, taşkın esnasında oluşan sediment taşınımının ve heyelanların etkileri değerlendirilmiştir. Çalışmada, ayrıca, DKH’da taşkın yönetimi kapsamında çeşitli kurum ve kuruluşlar ve özellikle de üniversiteler tarafından yapılan çeşitli araştırma, rapor ve projeler değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda, taşkın afetine karşı yapılması gereken çalışmalarla ilgili sonuç ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: