Özet:

Karşılaştırmalı edebiyat, edebi eserlerin birçok açıdan belli bir yöntemle karşılaştırılması esasına dayalı bir bilimdir. Ancak, bu bilim işlevsel olarak kullanıldığında bir önem kazanır. Türk dilinin değişik lehçelerindeki eserler bu açıdan neredeyse hiç incelenmemiştir. Türk dilinin farklı lehçelerinden doğan söz konusu edebiyatların Sovyetler Birliği ’nin dağılmasından sonra birbirleriyle yüzleşebilmeleri bu durumu gözler önüne sermektedir. Bu yüzden çalışmamızda, Anadolu ile Kırgızistan ‘da yetişen iki ayrı yazarın, birbirine yakın tarihlerde, aynı adla yazdığı eserlerini inceledik. Bu eserlerden ilki Cengiz Aytmatov ’un Cemile adlı eseri(1958) bir hikâyedir, Orhan Kemal’in Cemile’si ise (1952) bir romandır. Cengiz Aytmatov’un Orhan Kemal’in romanını okuyup okumadığı bilinmez ama her iki eserdeki Cemilelerin bazı yönlerden birbirine benzemesi oldukça dikkat çekicidir. Türk kültürünün iki farklı sahasında yetişen ve iki farklı yürekten doğan söz konusu eserlerde kullanılan kültürel kodlar, iki eseri birbirine benzeten unsurlar olarak da karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca aşk, insan, töre, aile, sosyal sınıf farkları, özgürlük mücadelesi, haklar her iki eserin temelini oluşturan diğer unsurlardır.

Anahtar Kelimeler: