Özet:

Meme bezi (MB) gerek yeni doğanlara gerekse insan tüketimine süt üretimiyle önemli fonksiyona sahip olan ve ruminantlarda yavru doğumundan sonra büyüyüp gelişen kompleks bir organdır. MB’nin gelişimi ile sütün sentez ve salgılanması ise laktasyon süreci ile ilişkilidir. MB’nin verimi; beslenme, genetik, ırk ve epigenetik faktörlerin etkisi altındadır. Epigenetik faktörlerin başında gelen mikroRNA’lar (miRNA) ortalama 22 nükleotit (19-24 nt) uzunluğunda, kodlamayan RNA molekülleridir. Hücre çoğalması, farklılaşması ve apopitoz gibi önemli biyolojik süreçlerde rol oynayan miRNA’lar post transkripsiyonel regülatör olarak gen ekspresyonunda görev almaktadır. Karsinogenezden embriyogeneze kadar pek çok alanda yoğun olarak çalışılan miRNA’lar sığır, keçi ve koyun türünde sırasıyla; 1045, 436 ve 153 (olgun) adet tanımlanmıştır. Tanımlanmış miRNA’lar içerisinde kolostrumda 230, sütte ise 213 miRNA tipi tespit edilmiştir. Ayrıca kuru dönemde ve laktasyonun pik evresinde miRNA tipleri ve ekspresyon seviyelerinin farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Bir başka çalışmada, sütte tespit edilen miRNA’ların miktar olarak kan serumundan iki kat daha fazla olduğu ve serumdan farklı 47 tip miRNA içerdiği görülürken; MB’nin kendine özgü miRNA’lar sentezlediği sonucuna varılmıştır. Ancak miRNA’ların meme bezi gelişimi ve laktasyon regülasyonundaki spesifik fonksiyonuna ilişkin bilgiler kısıtlıdır. Bu nedenle, miRNA’ların laktogenez mekanizmalarına olan etkilerinin aydınlatılmasına ve laktasyon süt verim ile bileşimine olan etkisinin anlaşılmasına yönelik moleküler çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu derlemede çiftlik hayvanlarında miRNA’ların MB gelişimi ve süt üretimine olan etkilerine yönelik güncel bilgiler ve gelecekteki olası çıkarımlar üzerine odaklanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: