Özet:

Deizmin kamusal alanda yaygınlaştığı ve toplumsal değişmenin deizme geçişleri hızlandırığına yönelik sürdürülen tartışmalar, bu çalışmanın yürütülmesindeki temel güdü kaynağıdır. Çalışma din ve toplumsal değişme olgusunu deistik temelleri bağlamında kuramsal olarak ele alma amacını taşımaktadır. Bu açıdan psikososyal bir çözümleme niteliğindeki çalışmada: “Dinin sosyal değişim karşısındaki durumu nedir? Din, değişimi tetikleyen bir güç müdür? Yoksa değişime ket vuran bir role mi sahiptir? İslam, değişime ket vurur mu? Deizmin sosyal değişimle ilişkisi nedir?” gibi sorulara cevap aranmaktadır. Kuramsal analiz psikososyal eksende yürütülmüş deizm, din ve değişim olgusunun gündelik yaşama yansımaları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda dinin toplumsal değişimi nasıl etkilediğine ilişkin görüşler üç kategoride incelenmiştir. Birinci kategoride din, tam da deistik argümana uygun şekilde toplumsal değişimi yavaşlatıcı, bazen engelleyici bir etkendir. İkinci kategoride ise din, toplumsal değişimi destekleyici bir işlev görür. Son olarak din, toplumsal değişimin temel faktörü olabilir. Ayrıca çalışma kapsamında İslam ve değişim olgusu deistik söylemler eşliğinde ele alınmış Müslümanların deistik değişim olgusuna nasıl yaklaştığı çözümlenmeye çalışılmıştır. Günümüzde sıklıkla tartışılan sekülerleşmenin dönüştürücü etkisinin de incelendiği çalışmanın din bilimleri alanında yürütülen akademik çalışmalara katkı sunması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: