Görüntüleme
16
İndirme
6
Ölüm, her toplum ve kültürlerde kabul edilen kaçınılmaz bir sondur. Bütün canlı varlıklarda gerçekleşen doğum olayında sevinç ve mutluluk duygusu yaşanırken ölüm hâlinde de “yas” denilen üzüntü duygusu oluşmaktadır. Her toplum ve kültürü derinden etkileyen hadiselerin başında gelen ve kaçınılmaz olan ölüm, zamanla birtakım ritüellerin oluşmasına da olanak sağlamıştır. Ölüm sonrası oluşan bu ritüeller, başta cenaze töreni ve tören sırasında gerçekleştirilen yas gelenekleri gelir. Cenaze merasimi gelenekleri, her ne kadar birçok kültürde farklılıklar gösterse de, özünde ölüme karşı duyulan saygıyı ifade ettiği için evrensel bir özellik taşır. Tüm toplumlarda ölüm sonrasında içten gelen tepkiler, ağlamalar ve yakınmalar, aynı zamanda zorunlu yas simgesi olan davranışların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ölüm sonrası gerçekleşen yas, toplumların düşünce yapısına ve inandıkları dinlerine göre de farklılık göstermektedir. Ölümün gerçekleşmesinin hemen ardından, yapılması gereken bazı ritüeller vardır. Kültürden kültüre farklılık gösteren cenaze merasimleri ve yas geleneklerinde defin öncesi ve sonrasında yapılması gereken bazı işlemler vardır. Ölen kişinin defin öncesi işlemleri gerçekleştikten sonra ölümden sonraki defin hazırlığı gerçekleşir ve ardından yas dönemi başlar. Çağatay Devleti’nin yıkılmasının hemen ardından Semerkand’da Timur, Türk-Moğol unsurlarının karışımından oluşan Timurlular devletini kurmuştur. Bozkır coğrafyasında oluşan Timurlularda eski Türk inanç ve yaşam tarzının İslam inancıyla bütünleşmesinin izleri görülmektedir. Bu izlerden biri de ölüm olgusudur. Diğer toplumlarda olduğu gibi Timurlu halkını da derinden etkileyen olayların başında ölüm olgusu gelmektedir. Timurlularda büyük devlet adamları ve kahramanların ölümü, toplumu derinden etkilemekte ve yasa boğmaktaydı. Bu yüzdendir ki devlet büyükleri ve kahramanlar törenlerle defnedilmekteydi. Timurlularda Şamanizm’e dayanan yas geleneğinin temelleri Hunlara kadar uzanmaktadır. Diğer Türk topluluklarında olduğu gibi Timurlularda da ölüm sonrası tutulan yas döneminde, insanların sevdiklerini yitirmesi ve onu bir daha göremeyeceklerinin verdiği ayrılık acısı; sarığı yere çalma, baş açma, karalara bürünme, ağıt yakma (ağlama), dövünme ve ölü aşı verme şeklinde birtakım ritüeller var etmiştir. Diğer Türk devletlerinde olduğu gibi cenaze töreni sırasında ve sonrasında ölüye duyulan sevgi, minnet ve şükran borcu dolayısıyla üzüntüyü dile getiren sözler (ağıtlar) da yakılmaktaydı. Ağıt adını verdiğimiz bu tabir, bir Türk devleti olan Timurlularda en önemli cenaze motifleri arasında yer almaktadır. Her ne kadar İslam dininde ölünün ardından feryat etme ve parçalanma yasaklanmış olsa da bu durum, tüm Türk toplumlarında ortak yas ögesi olarak karşımıza çıkar. Ölüm sonrası tutulan yas geleneği Anadolu ve Orta Asya'daki Türk devletlerinde, hâlâ ölen kişinin meziyetlerinin bağırma derecesinde gerçekleşen ağıtlar ile sürdürüldüğü görülmektedir. Çalışmamızda Timurlulardaki yas geleneğinin Timurlu dönemine ait kaynaklardan yararlanılarak bu geleneğin Türklerde ve Moğollardaki yas geleneğinin bir devamı üzerine kurulduğunu ortaya koymaya çalıştık. Aynı zamanda Timurluların ölüm ve ölüm sonrası gerçekleştirmiş oldukları ritüelleri inceleyerek ilerleyen dönemlerde İslam dininin kaidelerine göre de bu ritüelleri gerçekleştirmiş olduklarını tespit etmeye çalıştık.
Death is an inevitable end that is accepted in every society and culture. In all living beings, the feeling of joy and happiness occurs when the feeling of sadness occurs when the feeling of death occurs when the feeling of sadness occurs when the feeling of happiness occurs when the feeling of happiness occurs when the feeling of happiness occurs. The death, which was the beginning and inevitable of events that deeply influenced every society and culture, has also made it possible for a number of rituals to be formed over time. These after-death rituals come from the sad traditions held during the funeral ceremony and the ceremony. The funeral merasimi traditions, though different in many cultures, have a universal character, because in their essence they express respect for death. In all societies, sincere reactions, crying, and approaching after death have also made it possible for behaviors to emerge, which are also a compulsory symbol of sorrow. The sadness that occurs after death also differs according to the society’s thought structure and the religion they believe. Immediately after the death occurs, there are some rituals to be done. There are some processes to be done before and after defined in the funeral merasimes and sad traditions that differ from culture to culture. After the predefined processes of the dead person are carried out, the predefined preparation after the death is carried out, and then the period of sadness begins. Immediately after the collapse of the Çağatay State, in Semerkand, the East established the Timurlular state, which was composed of a mixture of Turkish-Mongol elements. In the Timurls, formed in the Bozkır geography, there are traces of the integration of ancient Turkish faith and lifestyle with Islamic faith. One of these traces is death. As in other communities, the death occurred at the beginning of events that deeply influenced the Eastern people. The death of the great government men and heroes in the Timur was deeply influenced by the society and the law was boiling. This is the percentage that the great states and the heroes were buried with ceremonies. The foundations of the sad tradition of shamanism in the Timurals extend to the Huns. As in other Turkish communities, in the Timurals, in the period of sadness held after death, there have been a number of rituals in the form of the painful separation that people lose their loved ones and will never see them again, throwing on the ground, opening the head, burning on the ground, burning the grind (planning), torture and vaccinating the dead. As in other Turkish states, the words (papers) that expressed sadness for the love, thanksgiving and thanksgiving debt heard to the dead during and after the funeral ceremony were also burning. This is one of the most important funeral motives in the Timur, a Turkish state. Although in the Islamic religion it is forbidden to ferate and break down after the dead, this situation is common in all Turkish communities. The tradition of sadness held after death in the Turkish states of Anatolia and Central Asia is still seen to be continued with the grapes of the deceased with the screams that occur at the grief rate. In our study, we tried to show that using the sources of the Eastern period of the sad tradition in the Timurles, this tradition was founded on a continuation of the sad tradition in Turks and Mongols. At the same time, by studying the rituals that the Timurals performed after death and death, we tried to find that they performed these rituals in the advanced periods according to the Islamic religion.
Alan : Filoloji
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
