Özet:

Günümüzde Irak Cumhuriyetine bağlı Federal bir yapının merkezi olan Erbil, ülkenin kuzeyinde bulunmaktadır. Bölge 1056 yılında Tuğrul Bey’in Abbasi halifenin daveti üzerine Bağdat’a girmesiyle Türk hâkimiyetine geçmiştir. Merkezi Selçuklu idaresi, 1157 yılında Sultan Sencer’in ölümü üzerine Atabeklerin kontrolüne girmiştir. Kanuni Sultan Süleyman’ın Irak Seferi sırasında (1535) Erbil, Bağdat’la birlikte Osmanlı topraklarına katılır. Erbil, Birinci Dünya Savaşına kadar Osmanlı kontrolünde kalır. Birinci Dünya Savaşı sonrasında bir müddet Büyük Britanya egemenliğinde kalan bölge daha sonra Arapların egemenliğinde Irak Cumhuriyeti olarak bugünkü idari yapısına kavuşmuştur. Türk egemenliğinde uzun tarihsel bir süreç geçiren bölgede çok sayıda Türk dönemi yapılanması gerçekleşmektedir. Bu çalışmada Osmanlı mimari yapısına ışık tutmanın yanı sıra klasik bir Osmanlı şehrinin izlerini taşıdığını göstermesi bakımından da önem arz etmektedir. Söz konusu yapılanmanın Osmanlı evresine ait Erbil’de bulunan dört kışla değerlendirilmiştir.  Kışla Türkçe Kışlak ’tan türetilmiş olup, askerî birliklerin kış mevsimini geçirdikleri mimari birimlerden meydana gelen yapı topluluğudur. Bugünkü mimari formunu II. Mahmut döneminde (1808-1839) kazanır. İncelemeye konu olan Erbil Kışlası, Güver Kışlası, Mahmur Kışlası ve Koysancak Kışlası İstanbul Kışlaları ile karşılaştırılamayacak kadar küçük boyutlu olmalarına rağmen ana formları ile bazı benzerlikler de gösterir. 

Anahtar Kelimeler: