Özet:

Arıcılık, insan beslenmesi ve sağlık açısından önemli ürünler ortaya koyan, bitkilerin tozlaşması yoluyla doğal dengenin korunmasında ve tarımsal üretimde önemli rol oynayan, nispeten daha az emek gerektiren bir hayvancılık alt sektörüdür. Türkiye hem kovan varlığı hem de bal üretimi açısından dünyanın en önemli üreticilerinden biridir. Ülke 8120000 adet arı kovanı ve 117000 ton üretim ile 2019 yılı itibarıyla dünyada ikinci sıradadır. Araştırma alanı olarak belirlenen Çanakkale ili 84000 adet kovanı ve 1700 ton bal üretimi ile ülke toplam bal üretiminde %1.65’lik paya sahiptir. Bu çalışmada Çanakkale ilinde Tabakalı Örnekleme Yöntemi ile 64 arıcılık işletmesi belirlenmiştir. Çalışmada arıcılık işletmelerinin 2019 yılı faaliyetlerinin sosyo-ekonomik yönden analizi yapılmıştır. Araştırma kapsamında işletmeler 74 kovan ve altı, 75-149 kovan ile 150 ve üzeri kovana sahip işletmeler olmak üzere üç büyüklük grubunda değerlendirilmiştir. İncelenen işletmelerde işletme sahiplerinin yaş ortalaması 53.7 yıl, ortalama eğitim süresi 5.68 yıl ortalama arıcılık deneyimi 16.52 yıl ve hane halkı büyüklüğü de 3.18 kişidir. İşletmelerin %20.30’u arıcılık faaliyetleri için kredi kullandıklarını, %57.90’ının da işletmesini sigorta ettirdiklerini beyan etmişlerdir. Yürütülen araştırmada işletme başına ortalama bal üretimi 2196.50 kg, kovan başına ortalama verim ise 14.77 kg olarak tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre arıcılık faaliyetine ilişkin maliyetin %58’i sabit masraflar ve %42’si de değişir masraflardan oluşmaktadır. Yapılan araştırma işletme başına ortalama brüt karın 67400.61 TL, net karın 54442.77 TL, kovan başına brüt kar değerinin 453.27 TL ve net kar değerinin de 366.12 TL olduğunu ortaya koymuştur. Araştırma bulgularına göre işletmeler ortalaması nispi kar oranı 3.42 olup, bu oran işletme büyüklüklerine göre sırasıyla 4.24, 3.27 ve 3.21 olarak hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular küçük ölçekli işletmelerin büyük ölçekli işletmelere göre daha yüksek brüt ve net kar değerleri ile nispi kar oranına sahip olduğunu ortaya koymuştur. Bu durum küçük ölçekli işletmelerde kaynak kullanım etkinliğinin orta ve büyük ölçekli işletmelere göre daha yüksek düzeyde olduğunu göstermektedir. Arıcılıkta kovan başına elde edilen verim ve gelirin artırılması için verimi yüksek arı ırkları ile çalışılması ve arıcıların teknik eğitimden geçirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: