Özet:

Gazzâlî, Tehâfütü’l-Felâsife adlı eserinin Yedinci Meselesi’nde İslâm filozoflarının, Tanrı’nın tanımlanamayacağına dair görüşlerini eleştirmektedir. İslam filozofları, Aristoteles mantığında, nesnenin mahiyetini ortaya koyma amaçlı oluşturulan tanım teorisinin Tanrı hakkında kullanılamayacağını ileri sürmektedirler. Zira hadd-i tâm denilen tam tanımın unsurları; cins ve fasl, Tanrı için söz konusu değildir. Buna karşılık Gazzâlî’ye göre filozofların Tanrı ve mufarık akıllar arasında kurguladıkları sebepler silsilesi, cins, tür ve faslı oluşturmaktadır. Dolayısıyla ona göre filozofların Tanrı’nın tam tanımının yapılamayacağına dair teorileri, yine Tanrı ve evren arasında kurguladıkları kendi sebepler nazariyesiyle çelişmektedir. Buna karşılık İbn Rüşd, Gazzâlî’nin “cins, fasıl, varlık vb.” kavramları farklı biçimde anlamlandırdığı için filozofların Tanrı anlayışının tanımlamaya izin verdiği düşüncesindedir. Problemi dil eksenli olarak ele alan İbn Rüşd, Gazzâlî’den ziyade asıl İbn Sina’nın bu kavramları dilsel açıdan doğru anlamlandırmaması nedeniyle sorunun ortaya çıktığı görüşündedir. Bu çalışmada Gazzâlî’nin cedel metodunu kullanarak filozofları nasıl eleştirdiği ve İbn Rüşd’ün ise dilsel açıdan meseleyi nasıl çözüme kavuşturmaya çalıştığı incelenecektir

Anahtar Kelimeler: