ASOS INDEKS
Görüntüleme
4
İndirme
1
Dillerde belirli bir dilsel düzeyde (isim, fiil, sıfat, zarf, edat gibi) bulunan bir sözcük eşzamanlı ya da artzamanlı gramerleşme süreçlerinin etkisiyle şekilce, işlevce ve anlamca farklılaşabilir. Aynı zamanda, dil içerisindeki çeşitli süreçlerden (fonolojik, morfolojik, sentantik, semantik gibi) geçerek gramerleşme seviyeleri yükselmeye ve buna paralel olarak söz dizimindeki diğer ögelerle olan bağımlılık seviyeleri azalmaya da başlayabilir. Diğer bir deyişle, donuklaşma ve işlevsizleşmeye uğrayarak edat, son çekim edatı ve morfem gibi çeşitli gramer birimlerine dönüşebilir. Edatlar, uzamsal ve zamansal ilişkileri ifade eden ve çeşitli anlamsal rollere atıfta bulunan dil birimleridir. Tarihsel Türk dilinin bazı alanlarında ve çağdaş lehçelerin birçoğunda bulunan edat türündeki sözcüklerden biri de çAK’tır. İlk defa Karahanlı Türkçesinde isim kategorisinde tanıklanan bu sözcük; artzamanlı ve eşzamanlı gramerleşme süreçlerinde isim, sıfat, zarf gibi anlamlı ögelerin yanı sıra görevli ögelere de dönüşerek cek/cah, çen/çan/çın/çin, çenli, çekem, çeyin, çeyre, -çe/-ça gibi gramer şekillerini meydana getirmiş, ayrıca tarihî ve çağdaş Türk lehçelerinde limitatif işlevinde kullanılmıştır. Bu yazıda, çAK sözcüğünün uzun gramerleşme süreçlerinin etkisiyle nasıl limitatif işlevli bir gramer ögesi durumuna geldiği tarihî ve çağdaş Türk dillerinden tanıklarla gösterilecektir.
A word that exists at a certain linguistic level in languages (such as noun, verb, adjective, adverb or preposition) can differ in form, function and meaning with the effect of synchronic or diachronic grammatical processes. At the same time, by going through various processes in the language (such as phonological, morphological, syntactic and semantic), the levels of grammar may begin to increase. In parallel with this, the level of dependence on other elements in the syntax may begin to decrease. In other words, it can become dull and dysfunctional, turning into various grammatical units such as prepositions, postposition and morphemes. Prepositions are linguistic units that express spatial and temporal relationships and refer to various semantic roles. çAK is one of the prepositional words found in some areas of the historical Turkish language and most contemporary dialects. This word, was witnessed for the first time in the noun category in Karakhanid Turkish; In diachronic and simultaneous grammatical processes, besides meaningful elements such as nouns, adjectives and adverbs, they transformed into functional elements and formed grammatical forms such as cek/cah, çen/çan/çın/çin, çenli, çekem, çeyin, çeyre, -çe/-ça, it is also used in limitative function in historical and contemporary Turkish dialects. In this article, it will be shown with witnesses from historical and contemporary Turkic languages how the word çAK has become a grammatical element with a limiting function under the influence of long grammatical processes.
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
