Abstract:

Bu çalışmada Shaftesbury’nin ahlak ile Tanrı inancı ve dindarlık arasındaki ilişkiye yaklaşımı ele alınmaktadır. Shaftesbury, gerçek teistlerin doğal olarak ahlaklı olması gerektiğini ancak ahlaklı olmak için Tanrı’ya inanmanın şart olmadığını, ateistlerin de pekâlâ ahlaklı olabileceğini iddia etmektedir. O, ahlak alanında dinin işlevini tümüyle reddetmemekte, gerçek dinin erdemli olmaya önemli katkı sunacağını ancak yozlaşmış bir dinin ahlak için inançsızlıktan daha tehlikeli olacağını düşünmektedir. Shaftesbury, erdemin bizatihi değerli olduğunu ve bir araç olarak görülmemesi gerektiğini vurgulamaktadır. Özellikle de ahiretteki ceza korkusu veya mükâfat umuduna dayalı erdemleri gerçek erdem olarak görmemektedir. Bu çalışmanın temel hedefi, ahlak alanı ile din arasına belirgin bir mesafe koyan Shaftesbury’nin bu düşüncesinin gerekçelerini ve vardığı sonuçları tartışmaktır.

Keywords: