Özet:

Terör, ABD’deki 11 Eylül olaylarından sonra dünya gündemini en çok meşgul eden saldırı şekli oldu. Oysa bu makalede 1918–1920. yıllarda Kuzey Azerbaycan’ın Nahçıvan vilayetinde Ermeniler tarafından yapılan terör mezalimi üzerinde durulmuştur. Ermeni terörünün Kafkaslar ve Anadolu’da boy gösterdiği tarih 150 sene öncesine kadar uzanmaktadır. Çalışmamızda, Ermeni ve destekçilerinin bu topraklardaki faaliyetlerini ağırlıklı olarak arşiv belgelerine dayanarak ortaya koyacağız. Nahçıvan bölgesi, Ermenistan’ın Sisyan bölgesine önemli bir geçit yeriydi. Ermeniler buradan kolayca asker toplaya bilirlerdi. Nitekim öyle de olmuştur. O dönemde Nahçıvan’da iki bin Ermeni, altı bin Azerbaycan Türkü, çevre köylerde ise 33 bin Ermeni ve 65 bin Azerbaycan Türkü yaşamaktaydı. Toprak sahiplerinin çoğu Müslüman Türkler idi. Öte yandan Nahçıvan’da o dönemde Rus otoritesi tam anlamıyla kurulmamıştı. Bölgede daha çok köylüler arasında zaman-zaman çatışmalar meydana gelmekteydi. Bu çatışmalar sürdükçe Ermeniler iç ve dış güçlerin desteğini yanlarına alarak örgütlenme yoluna girmişlerdir. Hınçak ve Taşnaksütyun terör örgütünün ortaya çıkışına kadar Mavera-yı Kafkas’ta barış ve emniyet hâkim durumda idi. Bu coğrafyada Türklere uygulanan kanlı mezalimlerin izlerini bile hatırlayan yoktu.

Anahtar Kelimeler: