Özet:

Sanatçılar ve eserler arasındaki etkilenmeler, edebî birikimin şekillenmesinde önemli pay sahibidir. Bu noktada ilk akla gelen metinlerarasılık kuramı, şüphesiz ki çok geniş bir çerçevede örneklendirilebilir. Etkilenmenin farklı edebî türler arasında cereyan etmesi de yine bu açıdan ele alınabilecek türlerarasılık meselesini hatırlatmaktadır. Türk edebiyatı, bilhassa türler ve anlayışlar bakımından çeşitlilik arz ettiği yenileşme dönemiyle birlikte, sanatçılar arasındaki etkilenmelerin ve metinler ya da türler arası ilişkinin sorgulanabileceği verimler sunmaktadır. Çok yönlü bir edebiyat adamı olmakla beraber daha ziyade şair kimliğiyle öne çıkan Şükran Kurdakul, toplumcu kuşak içerisinde, şiire devamlılığı kadar özgünlüğüyle de dikkat çeken bir isimdir. Devrin poetik arayışlarına yabancı kalmayan Kurdakul’un 1985 tarihli şiir kitabı Ölümsüzlerle, türler ve metinler arası ilişkiler bakımından ilginç bir örnek teşkil etmektedir. Nitekim bu kitabında şairin, Türk edebiyatından ve Dünya edebiyatından okuyup etkilendiği, çoğu roman kişisi olmak üzere, birtakım kurgusal karakterlerden ilham aldığı görülmektedir. Kitabın "Alacakaranlıktakiler" başlıklı bölümünde; Halit Ziya'nın Mâî ve Siyah (1897), Yakup Kadri'nin Yaban (1932), Halide Edip'in Sinekli Bakkal (1936) ve Yaşar Kemal'in Ortadirek (1960) romanından hareketle yazılmış birer şiire tesadüf edilir. Söz konusu şiirler ile şiirlerin ilgi kurduğu romanları bir arada ele alan bu çalışmada, kurgusal kişiliklerin yansımaları değerlendirilmiştir. Bu çerçevede öncelikli olarak şairin roman kişilerini algılayışı; fikir ve his dünyasında yeniden yorumlayışı üzerinde durulmuştur. Ayrıca roman dünyasına ait kişiliklerin, farklı bir edebî türün gereklilikleri karşısında nasıl bir anlayışla işlendiği ve şiirlerin anlatımcı üsluba mesafesi de tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: