Özet:

XIV. Yüzyıl Türk düşüncesinin önemli bir ismi olan Âşık Paşa, Garibname adlı eseri ile Türk düşüncesi ve özellikle Türk kültür felsefesi açısından referans niteliğinde kıymeti haiz bir metin ortaya koymuştur. Pek tabii ki, yaşadığı dönemin sosyo-politik bağlamından hareketle bir düşünce yönelimi ortaya koymuş olan Âşık Paşa, Garibname’de Türk askeri ve politik kültüründe önemli bir figüre karşılık gelen alplık kurumunu müstakil bir başlık altında incelemiştir. Kendine özgü belirli bir algoritmaya yaslanarak kaleme almış olduğu Garibname’nin dokuzuncu bölümünün dokuzuncu kıssasında alp tipini ele alan ve alplığı dünya alplığı ve din alplığı şeklinde ikiye ayıran Âşık Paşa, her iki alp tipi için gerekli olan şartları ayrıntılı olarak sıralamaktadır. Mevcut çalışma, Âşık Paşa’nın alplık kurumuna ve değerine müstakil bir başlık açmasının Garibnâme’nin tasavvufi-etik bir metin olmasının yanı sıra ve belki de bundan daha çok politik bir vizyon içerisinden kaleme alınmış olabileceğine dair bir tartışmayı gündeme getirmektedir. Garibnâme’nin politik vizyonun etik ve tasavvufi vizyonunu gölgede bırakıp bırakmadığı sorusu metinle ilgili varsayımların açıklığa kavuşturulması noktasında öncelikli bir araştırma sorusu olmak durumundadır.

Anahtar Kelimeler: