Abstract:

Seyahatnameler coğrafya, tarih, sosyoloji, din, edebiyata dair veriler taşırken, halk kültürüyle ilgili birçok kültürel unsuru barındırması yönüyle halkbilimi açısından önemli bir kaynaktır. Seyahatnamelerde folklora dair birçok değer vardır. Bu çalışmamızda Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin Bitlis ve yöre kültürü; disiplin olarak ise halkbilimi için taşıdığı anlam değerlendirilmektedir. Evliya Çelebi’nin 17. yüzyılda yaptığı seyahatlerin bir parçası olarak kadim beldelerden olan Bitlis ve yöresine dair izlenimlerini anlatır. Bitlis’in tarihî, kültürel, sosyal ve doğal değerleri, geleneklerini, birçok özelliği kaydederek günümüze ulaştırır. Seyahatname’nin 3. ve 4. cildinde Bitlis’e dair bölümlerle ilgili olarak yaptığımız bu çalışmada zaman ve mekân bağlamında birçok folklorik öge, bilgi tespit edilmektedir.  Bulgular; “dil-anlatım”, “halk anlatıları”, “anonim şiir”, “doğum-evlenme-ölüm inanışları”, “ halk hekimliği”, “halk mutfağı, “ “halk mimarisi”, “halk takvimi,” “bayramlar-törenler”, “giyim-kuşam” gibi başlıklar dâhilinde incelenmektedir. Sonuç olarak, Seyahatname’nin dönemin Bitlis folkloruna, halk kültürüne dair önemli bilgiler içerdiği ve bu bilgilerin sosyal bilim disiplinleriyle saha çalışmaları için önemli bir kaynak olduğu görülmektedir. 

Keywords: