Özet:

İnsanın tarih boyunca doğayla ilişkisi, onu kontrol etmeye ve ondan yararlanmaya dönük olmuştur. Teknolojideki ve sanayideki gelişmeler sosyal ilerlemelere neden olsa bile çevrenin alabildiğine tüketilmesiyle ancak olabilmiştir. Günümüz dünyasında artan hava kirliliği, türlerin yok oluşu, ormansızlaşma, afetler, küresel ısınma, salgınlar, denizlerin kirliliği, madencilik faaliyetleri, kuraklık, temiz su kaynaklarının azalması gibi ekolojik olumsuzluklarla ilgili pek çok süreci aslında çevreye zarar verenlerin sahip oldukları felsefeyle tartışmak gerekir. Doğrusunu söylemek gerekirse, kapitalizm hayaletinin çevrenin büyüsünü nasıl alt üst ettiğini ekolojik krizlerle ilgili araştırmalarda akılda tutmakta fayda var. Öte yandan çevresel felaketlerin yaygınlaşması beraberinde çevreci eleştirilerin ortaya çıkmasına da kaynaklık etmiştir. Ekosistemin zarar görmesi edebiyatta her toplumsal olgu gibi karşılık bulmuş ve zaman içerisinde çevre temalı edebiyat metinlerinin yazılmasına kapı aralamıştır. Menekşe Yavuz da Akademisyen Yayınlarından 2023’te çıkan Türk Kültüründe Ekoeleştirel Bakışın Temel Kaynakları ve Yaşar Kemal kitabında çevreci eleştirmenlerin dikkatlerinden kaçmayan büyük yazar Yaşar Kemal’in seçilmiş yapıtlarından giderek ekoeleştirel bir bakış inşa etmeyi amaçlıyor. Çağdaş Türk Edebiyatının dünyaca tanınmış büyük romancılarından Yaşar Kemal’in eserlerinde her yönüyle gözlemlenen doğa sevgisinin ve çevre duyarlılığının varlığı kuşkusuz araştırmacıların ilgisini çekmektedir. Yaşar Kemal, romanlarında toplumsal değişimin yanında doğadaki dönüşümün izlerini yansıtmakla birlikte özellikle röportajlarında ve düz yazılarında da çevre sorunlarına değinmeyi ihmal etmemiştir. Yaşar Kemal’deki çevre sevgisini okura anımsatan Yavuz, edebi bir tür olarak romanın ekosistemlerin korunmasındaki sorumluluğunu vurgularken ekoeleştiri yaklaşımıyla Yaşar Kemal’in romanlarında toplumsal ve bireysel değişim, çevre, insan ve doğa ilişkisini anlamaya katkı sağlar.

Anahtar Kelimeler: