Abstract:

Hedef kitleyi belli bir amaç doğrultusunda yönlendirirken tutum ve davranışlarını bir ideoloji etrafında şekillendirmenin en kolay yolu propaganda sanatını etkili şekilde kullanmaktan geçmektedir. Geçmişten günümüze iknanın en önemli araçlarından olan propaganda birçok tür ve tekniğin içinde faydalı olabilecek her türlü aracı kullanmaktan çekinmez. Günümüzde daha çok siyasal iletişimde zemin bulan propaganda faaliyetleri savaş dönemlerin de adeta silah olarak kullanılmıştır. Görsel iletişim yönü kuvvetli olan sanat dallarının kalabalığa ulaşmadaki etkisi, devletleri siyasi sarsılma dönemlerinde sanatsal propaganda faaliyetlerine yönlendirmiştir. Siyasi sarsılma dönemlerinde gerekli olan maddi ve psikolojik destek almada görsel sanatların uyarıcı gücüne başvurulmuştur. Bireylerden ziyade kitleleri hedef alan ve bunu yaparken kitle iletişim araçlarının görsel gücünden yaralanan propagandanın temel aktörlerinden biri afiştir. Bireylerin görsel hafızalarını tetikte tutan afişler kamusal alanları donatması bakımından hedef kitlesiyle zorunlu e sürekli bir beraberlik içerisindedir. Maddi kültürün aktif elemanlarından olan afişler toplumsal düzene katkı sağladığı gibi gerekli durumlarda bu düzeni eleştirerek değiştirmeye de çalışmaktadır. Afişin üretim ve dağıtım aşamasında ucuz olması ve diğer görsel iletişim araçlarına göre daha fazla kitleye ulaşabilmesi onun diğer iletişim araçlarına göre daha fazla tercih edilmesini sağlamaktadır. Toplum ile kültürel alışverişte olan afişler üretildiği dönemlerin, sosyolojik ve politik düşünce yapılarını yansıtmaktadır. Afiş tasarlandığı ülkenin kültürel ve sosyal özelliklerini yansıtan canlı ve estetik bir göstergedir. Topluma bilgi aktarmanın yanında estetik değeri de iyi olan afiş tasarımları mesaj iletmede oldukça etkin bir unsurdur. Bu açıdan değerlendirildiğinde: sanatın siyasi iletişim gücünü arttırdığını kavrayan devlet otoriteleri özellikle I. ve II. Dünya savaşı dönemlerinde kullandıkları afişlerle bir nevi propaganda yarışına girmişlerdir. Savaşın gerekli olduğuna halkı inandırmak ve orduya katılımı artırmak için kullanılan afişlerle hem kitlesel haberleşme sağlanmış hem de siyasi sarsılma dönemlerinin halk üzerindeki kabul süreci kolaylaştırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada; siyasi kırılma dönemlerinde kullanılan afiş çalışmalarının siyasi iletişimdeki rolü incelenerek siyaset-propaganda ve sanat arasında ki bağlantı analiz edilmeye çalışılacaktır.

Keywords: