Özet:

1747’de bağımsız bir devlet olarak kurulan Afganistan, XIX. yüzyıla gelindiğinde Dngiltere ve Rusya gibi iki önemli gücün “Büyük Oyun”unun arenası hâline getirildi. Bu yüzyılda iki defa Dngilizler tarafından, bir kez de Rusya’nın desteklediği Dran tarafından isgal edilen Afganistan, her defasında bağımsızlığını kazanabilmek ümidiyle büyük mücadeleler verdi. 1921 yılında Dngiltere’den bağımsızlığını kazanarak müstakil bir devlet statüsüne kavustu. Ancak bu defa da kuzeyden Rus tehdidine maruz kaldı ve sık sık yapılan müdahalelerle istikrarsızlığın hâkim olduğu bir ülke oldu. 1979 yılında Sovyet isgaline uğrayan Afganistan’da halk, bir taraftan isgal güçlerine, bir taraftan da Kâbil’deki merkezi otoriteye karsı büyük bir mücadeleyi baslattı. On yıllık bir savastan sonra Sovyet ordusunun herhangi bir kazanım elde edemeden ülkeden çekilmesi ile iktidarı ele geçiren Millî Güçler, dünya kamuoyunun da desteğini alarak tam bağımsız bir ülke insa etmek üzere harekete geçtiler. Ancak, Afganistan’daki gelismeler onların ve dünya kamuoyunun beklediği gibi olmadı. Mücahit gruplar arasındaki hiziplesmeler, komsu devletlerin müdahaleleri, millî birlikten yoksun asiret yapılanması ve benzeri tesirler yüzünden Afganistan kısa sürede kargasa ortamına sürüklendi. Bu durumdan en fazla istifade edenler uyusturucu tacirleri oldu. Onlar, Afganistan’da hashas üretimini destekleyerek bu ülkeyi kısa sürede dünya uyusturucu üretiminin üssü yaptılar. Uyusturucudan elde edilen yüksek meblağlardaki para, silah ve mühimmat olarak ülkeye geri döndü ve iç savası körükledi. Bu kısır döngü ile Afganistan yaklasık otuz yıldır bir istikrarsızlık abidesi olarak Asya’nın merkezinde yer almakta ve tesirleri basta Pakistan ve Dran olmak üzere bütün bölgede, hatta Türkiye’de bile hissedilmektedir.

Anahtar Kelimeler: