Özet:

Yerküre üzerinde konuşulan en eski dillerden biri olan Arap dili kelime yapısı ve gramerinde barındırdığı birçok nükte ile bilinmektedir. Bu nükteler Arap dilinin Kurʼân-ı Kerîm’in dili olmasının ardından daha da ilgi çekmeye başlamış ve bu durum dilcilerin araştırmalarının bu nükteler üzerinde yoğunlaşmasına sebep olmuştur. Bu anlamda kelimelerin okunmasında ve bunların cümle içerisinde üstlendiği görevin tespitinde önemli rol oynayan harekeler hakkında da bir takım inceliklerin ve nüktelerin var olduğunu dilciler yeri geldikçe ifade etmişlerdir. Harekelerin kullanımıyla alakalı bu incelikler başta harekenin telaffuzunu sağlayan mahreç olmak üzere birkaç unsurun bir araya gelmesinden neşet etmiştir. Öte yandan kelimenin cümle içerisinde üstlendiği görevin ağırlığı ve kelimenin yapısında meydana gelen değişiklikler de bu harekelerin tercih edilmesindeki detaylara ışık tutmaktadır. Elimizdeki bu çalışmada harekelerin yapılarıyla, bu yapıların harekenin kullanıldığı yere ne gibi tesirleri olduğu, diğer yandan kelimenin üstlendiği görevle bu yapısal özelliklerin nasıl bir etkileşim içinde bulundukları üzerinde durulmuştur. Ulaşılan sonuçlara kısaca işaret etmek gerekirse harekelerin Arap dilinde sadece kelimenin okunması ve iʽrâbının tespit edilmesini sağlamakla kalmayıp bunların yanında kelimenin telaffuzunda yumuşaklık ve hafifliği sağlama, kelimelerin görevlerinin ayrılması, kelimelerin üstlendikleri görevlere itibarla zorluk ve kolaylık dengesinin sağlanması, düşen harfe işaret etme ve güçsüz duruma düşen kelimenin manasını güçlendirme gibi daha birçok farklı amaç için kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: