Özet:

Yüce Allah(c.c), insanlara Risaleti ( Kuran-i Kerim) göndermeden önce, o dönem, Cahiliyye ismi ile anılmıştır. O dönemde yaşayan Araplara Cahiliyye Arapları ismi verilmektedir. Kur’an-i Kerim doğru bir şekilde anlamamız için sadece Arapça dilini bilmemiz yeterli değildir. Kur’an-i doğru anlamamız için, Kur’an’ın ilk muhatabı olan toplumun tarihi, dili, sosyal, ekonomik, hukuki ve dini hayatı, ahlakı, zihniyeti ve yaşayışı hakkında yeterli bilgi birikimine sahip olmamız gerekmektedir. Kur’an Kerim gelmeden önce yaşayan Araplara “Cahiliyye” ismi verilmiştir. Bu ismin ilk olarak Kur’an-i Kerimde kullanıldığını görürüz. Araplar, Kur’an gelmeden önce kendilerine belli bir yaşayış tarzı oluşturmuşlardır. Cahiliyye kavramının anlam bakımından hem bilgisizlik hem de puta tapanlar şeklinde ifade etmek mümkündür. Cahiliyye isminin, oryantalistlerin arasında mana bakımından çeşitli anlamlarda görmek mümkündür. Cahiliyye ahlak kültürünün ürünleri hakkında, hem Cahiliyye kaynaklarından hem de İslami kaynaklarından bilgi sahibi olmak mümkündür. Cahiliyye kültürü ile ilgili yine cahiliye kaynaklarından özellikle şiir ve temsil, hikemiyat, kıssa, hutbe gibi verilere müracaat edilebilir. Ancak Kur’an-i kerimin bize sunduğu Cahiliyye kültürü ve özel olarak Cahiliyye ahlaki hakkında yeterli bilgi edinme konusunda imkân sınırlıdır. Bu bağlamda şarkiyatçı William Montgomery, Kur’an’ın bazı ayetlerinin kayıp ve eksik olduğunu iddia etmiştir. Cahiliyye ahlakıyla ilgili temel kavramları, O dönemin Ahlak zihniyeti ve insan ilişkileri hakkında, Hz. Peygamberin hadislerinden fikir edinmemize katkı sağlayacak önemli bilgileri mevcuttur. Bilindiği gibi Kur’an’ın asıl amacı insanları bir araya getirmektir. Cahiliyye döneminde ise insanlar, farklı kabile ve aşiretler halinde yaşamaktadır. Her kabile kendilerini büyük görmekte ve o toplumda küçük birimleri yüksek bir idealde birleştirecek ortak bir inanç ve değer bulunmamaktadır. Kur’an’ın asıl geliş amacı, Cahiliyye ahlakını reddetmek ve İslam’a barış ve huzur getirmektir. Ancak Cahiliyye Arapları, Kur’an’ın sunduğu ahlak ve değerleri tehdit olarak görüp Müslüman olmaktan mahrum kalmışlardır. Cahiliyye döneminde “ahlak” özellikle gurur, kıskançlık ve öfke kavramlarıyla tanımlanır. Bununla ilgili Cahiliyye edebi kültürlerinde ilginç hikâyelere rastlamak mümkündür. Örnek: “bir bedevi intikam peşinde olmaktan büsbütün vazgeçip de cennete gitmen seni sevindirir mi? Sorusuna, “ intikamımı alıp utançtan kurtulmak ve Firavun’la birlikte cehenneme gitmek beni daha çok sevindirir”. Şeklinde cevap verebilir. Cahiliyye döneminde yaşayan Araplar için mürüvvetle yaşamak fevkalade önemlidir. Mürüvvet kavramı, Cahiliyye kültüründe benlik, şeref davası ve gurur tatmini gibi anlamları ifade eder. Örnek olarak: Hz. Peygamber’in amcası Ebu talip, İslami dini gerçek bir din olduğunu bildiği halde İslam dinine girmeyi kabul etmemiştir.

Anahtar Kelimeler: