Abstract:

Bu araştırma, Aydın yöresinde üretilen hayıt balının bazı kalite parametrelerinin belirlenerek, çam ve karışım çiçek balları ile karşılaştırılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, Aydın ili sınırları içinde üretilmiş ve yeni hasat edilmiş hayıt balı, çam balı ve yöre arıcılarının Orta Anadolu’da ürettiği karışım çiçek ballarının bazı kimyasal parametreleri belirlenmiştir. Üç bal grubunda her bir özelliğe ait veriler basit varyans analizi (ANOVA) ile değerlendirilmiştir. Tüm özelliklerin bir arada değerlendirilmesi için, çok değişkenli varyans analizi (MANOVA) ve diskriminant analizi yapılmıştır. Çalışmada, üzerinde durulan özellikler bakımından gruplar arası farklar önemli bulunmuştur (P<0.05). Hayıt, karışım çiçek ve çam ballarında sırasıyla; nem oranı %15.95±0.040,  %16.86±0.341 ve %17.11±0.273; invert şeker (glikoz+früktoz) oranı %73.76±0.572, %60.92±1.195 ve %60.9±0.426; früktoz/glikoz oranı %1.16±0.03, %1.15±0.5 ve %1.36±0.104; pH değeri 3.75±0.033,  4.08±0.015 ve 4.02±0.143; serbest asitlik (meq/kg) 26.6±0.3, 36.03±0.534 ve 27.3±0,36; elektriksel iletkenlik (mS/cm) 0.42±0.001, 0.73±0.009 ve 1.17±0.08; diastaz sayısı 27.3±0.208 ve 23.15±4.10 ve 24.07±1.17, HMF miktarı (mg/kg) ise 4.92±0.08, 0.56±0.037 ve 0.93±0.0305 olarak belirlenmiştir. Ayrıca hayıt ve karışım çiçek ballarında prolin miktarı da sırasıyla 980±37.4 mg/kg ve 922±45.8 mg/kg olarak saptanmıştır.  Araştırma verilerine uygulanan çok değişkenli varyans analizine göre, tüm gruplar arası uzaklıklar önemlidir (P<0.01). Diskriminant analizi sonucuna göre, çam balı diğer ballara en uzak grubu oluşturmuştur. Ayrıca, hayıt balı ile karışım çiçek balları da birbirinden uzakta dağılım göstermişlerdir. Araştırma sonuçları özgün markerlerinin yokluğunda da rutin kimyasal parametreler kullanılarak hayıt balının diğer ballardan ayrı küme oluşturduğunu göstermiştir.

Keywords: