Özet:

Değerler bireylerin davranışlarını, tepkilerini ve ilişkilerini belirleyen genel düşünce ve kanılardır. Bireyin kendini gerçekleştirme sürecinde yadsınamaz bir yere sahip olan değerler toplumların birlikteliği ve devamlılığı için de oldukça önemlidir. Bir toplumun huzurlu ve refah içinde birlikte yaşama kültürünü geliştirmesi değerlerinin farkında olan ve yaşantısını değerlerinin doğrultusunda idame ettiren bireyler ile mümkündür. Bireylerin iyi bir insan etkin bir vatandaş olarak yetişmesi ve birlikte yaşama kültürüne haiz bir toplumun var olması için değerlerin gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir. Değerlerin öğretilmesi öncelikle toplumun en küçük yapısı ailede başlar. Her çocuk ailesinin sahip olduğu değerleri gündelik yaşantısında çoğu zaman farkında olmadan örtük olarak öğrenir. Aileden sonra değerlerin öğrenildiği en önemli kurum ise okullardır. Eğitim-öğretim sürecine okullarda devam eden öğrenciler için hangi değerlerin nasıl verileceği öğretim programlarında belirtilmiştir. Fakat bu noktada esas görev şüphesiz öğretmenlere düşmektedir. Özellikle temel amacı iyi ve etkin vatandaşlar yetiştirmek olan sosyal bilgiler dersi öğretmenlerinin hem dersin amacı ve içeriği hem de bu derse tabi olan öğrencilerin gelişim dönemleri dikkate alındığında öğretmenlerin değer eğitimi konusunda yetiştirilmesi oldukça önemlidir. Ülkemizde eğitim fakültelerinin 3. ve 4. yıllarında, öğretmen adayları öğretmenlik mesleğini tatbik etmek için Öğretmenlik Uygulaması dersi kapsamında okullarda gözlem ve uygulama yapmaktadırlar. Öğretmen eğitiminde değer eğitiminin öneminde yola çıkılarak hazırlanan bu araştırmanın amacı da öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının değer eğitimi hakkındaki görüşlerini belirlemektir. Nitel metodoloji esas alınarak hazırlanan araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örnekleme tekniği ile seçilmiş Trabzon Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi bölümünde öğrenim görmekte olan ve öğretmenlik uygulaması dersini almış 14 erkek 11 kadın olmak üzere toplam 25 dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme formları ile toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiş ve sayısallaştırılarak frekans ve yüzdeler şeklinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının değer tanımlarına ilişkin bilgi ve düşüncelerinin kültürel ögeler ve toplumsal normlar etrafında şekillenmekte olduğu, değer eğitiminde en çok değer eğitimi yaklaşımlarından ahlaki muhakeme ve telkin etme yaklaşımlarını bildikleri tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarına göre değer eğitiminde kullanılabilecek en etkili tekniğin hikâye olduğu ve okullarda verilen değer eğitiminde karşılaşılan en temel sorunun merkezi sınav sistemleri olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamasında değer eğitiminde en çok sunuş tekniğini kullandıkları, ders kapsamında hazırladıkları ders planlarında en çok bireysel değerlere; bireysel değerlerden ise yardımseverlik değerine yer verdikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: