Abstract:

Amerika Birleşik Devletleri’nin, Dünya üzerindeki hegemonyasının başlangıcı olarak kabul edebileceğimiz İkinci Dünya Savaşı sonrasından günümüze kadar temel hatları itibariyle değişmeyen bir Avrasya stratejisi bulunmaktadır. Söz konusu stratejinin temellerini Nicholas J. Spykman İkinci Dünya Savaşı’ndan önce oluşturmuştur ve bu strateji günümüze kadar fazlaca değişmeden gelmiştir. Spykman’ın temelde dile getirdiği, Amerikan Dış Politikası’nın ve güvenliğinin, coğrafi unsurlara göre planlanması gerekliliğidir. Soğuk Savaş dönemi boyunca Spykman’ın jeopolitik teorisi bağlamında hareket eden ve Amerikan hegemonyasının sürdürülmesi bakımından da başarıya ulaştığına kanaat getirebileceğimiz söz konusu strateji, SSCB’nin çöküşü ile birlikte farklı bir boyuta doğru evrilmeye başlamıştır. Avrasya’da tekrar baskın bir gücün ortaya çıkması Çin’in ekonomik olarak güçlenmesi ile birlikte gündeme gelmiştir. Çin’in Kuşak-Yol Projesi, doğusundaki birkaç rotadan hareketle, Spykman’ın çok önem verdiği Kenar Kuşak bölgesini takip ederek Avrupa’ya ulaşmayı hedeflemektedir. Bu bağlamda Çin’in söz konusu projesi Amerikan hegemonyasına güncel en büyük tehditlerden birisi olarak değerlendirilebilir. Zira Kuşak Yol Projesi Avrasya bölgesini önce ekonomik ve sonra da beklenen üzere siyasi olarak istikrara kavuşturacak potansiyeli barındırmaktadır. Dolayısıyla ABD’nin Avrasya’dan dışlanması ve Çin’in ön plana çıkması Amerikan hegemonyasının kaybedilmesi anlamına gelecektir. Bu bağlamda günümüzde yaşanan siyasi gerginliklerin Spykman’ın belirttiği Kenar Kuşak özelinde olması tesadüften öte ABD ve Çin arasında yaşanan çetin mücadelenin yansımaları olarak görülebilir. Bu makalenin amacı, yaklaşık bir asır önce Amerikan dış politikasını şekillendiren Spykman’ın jeopolitik teorisinin günümüzde hala geçerli olup olmadığını, diğer jeopolitik teorisyenlerin de alana sunduklarıyla karşılaştırarak değerlendirmektir.

Keywords: