Abstract:

Osmanlı Devleti'nin, ülke güvenliğini sağlayabilmek ve hükümet otoritesini sürdürebilmek için, 27 Mayıs 1915 tarihinde alarak uygulamaya koyduğu sevk ve iskân (tehcir) kanunundan sonra Türklerin, Anadolu'da yaşayan Ermenilere karşı "yok etme" kampanyası yürüttüğü şeklinde yoğun bir propaganda faaliyeti başlatılır. Ermeniler ve onlara arka çıkanlar, 1915 yılında 800.000-1.000.000 Ermeni'nin katledildiğini ortaya atarlar. Nitekim günümüzde Ermeni soykırımı iddialarına dayanak teşkil eden kaynaklar, söz konusu dönemde kaleme alınan yanlı çalışmalar ya da duygusal gazete haberlerinden ibarettir. Oysa 1916 yılında Ermeniler tarafından Moskova'da haftalık yayımlanan "Ermeni Belleteni" adlı dergide, Birinci Dünya Savaşı sırasındaki Ermeni kayıpları ürerine araştırma-inceleme yazıları yayımlanır. Ermenilerin kaleme aldığı bu yazılarda, 1915 ve 1916yıllarında ortaya atılan Ermeni kayıplarına ilişkin sayıların, gerçeklerin çok ötesinde olduğu, zira doğu Anadolu vilayetlerinin Kuşların eline geçmesi ürerine sağ kalan Ermenilerin sayısının, tahmin edilen rakamların çok ürerinde bulunduğuna dikkat çekilir. Keza, Ermeni kayıplarına ilişkin ortaya atılan ilk abartılı sayıların nedeninin, bu dönemde Ermeni çevrelerinde "büyük bir gerilim ve sinir hâkim olmasından" kaynaklandığı ürerinde durulur. Ermeni yayıncı Arsak Çobanyan, yok edildiği ileri sürülen Ermenilere dair ortaya atılan sayıların "ufaktan bildirilen abartılı rakamlar olduğunu" kabul eder. Çobanyan, "Benzer bütün krizlerde, abartılma kaçınılmazdır. Felaket henüz sonuna kadar kestirilememektedir... Ancak Türkiye'de Ermenilerin yok edildiği gerçek değildir" diyerek, savaş döneminde öne sürülen sayıların önyargılı, tahmini ve oldukça abartılmış olduğunu ortaya koyar. Ermeni kayıplarına ilişkin ortaya atılan sayıların çok abartılı olduğu ve Ermenilerin yok edilmedikleri, başka Ermeni kaynaklarının yanı sıra Rus arşiv belgelerince de sabittir. Bu arada Ermeni kaynakları, savaş döneminde Anadolu'da Müslüman kayıplarının, Ermenilerden çok daha fazla olduğuna dikkat çekerler.<

Keywords: