Abstract:

Klasik Türk edebiyatının şiir ağırlıklı olması mizahî eserlerimizin de umumiyetle manzum metinlerden meydana gelmesinde önemli bir etkendir. Her ne kadar Türk mizah edebiyatının seçkin örneklerini (Harnâme, Sihâm-ı Kazâ vb.) manzum eserler teşkil etse de okuyucuyu güldürme ve güldürürken düşündürmeyi amaçlayan fıkra, nükte ve latifeler ihtiva eden müstakil mensur eserlerimiz de bulunmaktadır. Mensur mizahî eserler arasında çeşitli meslek erbabı ve toplumdaki belli zümrelerin bir yıl içinde başlarına gelecekleri kinaye, iham ve mecaz gibi sanatlardan yararlanarak anlatan mizahî takvimler dikkat çekicidir. Farklı bir perspektifle kaleme alınan bu takvimlerin, bilindiği kadarıyla edebiyat tarihimizde sadece üç örneği mevcuttur İlki Vahyî-i Evvel (ö. 1520), ikincisi Nasûhî (ö. 1537) ve üçüncüsü ise Küfrî-i Bahâyî (ö. 1660) tarafından kaleme alınmıştır. Vahyî ve Nasûhî’ye ait takvimlerin metinleri elde bulunmamakta olup sadece tezkirelerin alıntıladığı kadarıyla kısa pasajlar hâlinde günümüze ulaşmıştır. Bugün itibariyle türünün günümüze ulaşan yegâne örneği konumundaki Küfrî-i Bahâyî’nin takviminin beş nüshası tespit edilmiştir. Bu makalede mizahî takvimler hakkında genel bilgiler paylaşıldıktan ve bunların yazarları tanıtıldıktan sonra tespit edilen mizahî takvimlerin inceleme ve metinlerine yer verilecektir. Vahyî ve Nasûhî’nin takvimlerinin metinleri şu‘arâ tezkirelerinde yer aldıkları kadarıyla, Küfrî-i Bahâyî’nin takviminin ise üç nüshadan hareketle tenkitli metni araştırmacıların istifadesine sunulacaktır.

Keywords: