Özet:

Bulgarcada fiillerin genellikle çiftleri mevcuttur. Çifti olmayan fiiller türetilmeye açıktır. Bulgarcada fiillerin türetilmesi ön eklerin (prefix / представка) kullanılmasıyla gerçekleşir. Ön ekler, fiilin türetilmesinde ilk aşamayı oluşturur ve sonraki aşamada son eklerin (suffix / наставка) kullanılmasına zemin hazırlarlar. Son ekler, çifti olmayan fiile çift oluşturmada tamamlayıcı görevdedir. Lakin her zaman son ekler tamamlayıcı görevlerini yerine getiremezler. Bulgarcada mastar (infinitive) hâli mevcut olmayan fiilin zamansal açıdan biçimlenmesi ve anlamsal değer taşıması iki temel kategori üzerine kuruludur. Bu iki temel kategori şöyledir: Birincisi çekim kategorisi, diğeri de görünüş kategorisidir. Çekim kategorisi (birinci çekim / първо спрежение, ikinci çekim / второ спрежение, üçüncü çekim / трето спрежение) fiilin çekimli ya da çekimsiz (örneğin, sıfat-fiil / причастие gibi) biçimlenmesinde belirleyici iken, görünüş kategorisinde fiilin bitmemiş (imperfective / несвършен вид) ya da bitmiş (perfective / свършен вид) görünüşü biçimsel ve anlamsal açıdan belirleyicidir. Bulgarcada fiilin görünüşü zamandan bağımsız ise de, zamanın belirlediği sınırlar içinde mevcuttur. Ön ekler fiili türetirken, leksik anlamı değiştirir ve bu anlam değişimi görünüş değerine paraleldir. Ön ekler fiili türetirken, fiilin başlangıç noktasındaki (şimdiki zamandaki) çekimini korurlar. Çekim korunduğundan biçimlenme sabittir. Görünüş ise bunların aksine değişir. Görünüşün değişmesi biçimsel ve anlamsal sınırlar ortaya koymaktadır. Çalışmamızda, Bulgarcada fiil türetme esnasında ön eklerin biçimsel açıdan üstlendikleri roller sonucunda, görünüş değişimi ve beraberinde ortaya çıkan biçimsel ve anlamsal sınırlar incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: