Özet:

Bu araştırmada, Lise öğrencilerinin Özgür İrade Düzeyleri incelenmiştir. Bu amaçla ilk önce Özgür İrade Ölçeği (ÖİÖ) geliştirilerek geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılmıştır. Takiben lise öğrencilerinin özgür irade düzeylerinin cinsiyet, yaş, evde oturan kişi sayısı, kardeş sayısı, annenin öğrenim durumu, babanın öğrenim durumu, annenin mesleği, babanın mesleği, evde çalışma odası var mı yok mu, günlük gazete takip etme durumu, dergi takip etme durumu değişkenlerine göre incelenmiştir. Ölçeğin kapsam geçerliliği, yapı geçerliliği incelenmiş. Kapsam geçerliliği için 10 uzmanın görüşlerine başvurulmuştur. Uzmanlardan gelen geri bildirimlere göre 62 maddelik madde havuzu 44 maddelik ölçek taslağı haline gelmiştir. 44 maddelik irade ölçeği 238 kişilik bir öğrenci grubuna uygulanmış öğrencilerden gerekli dönütlerde alınarak 18 maddelik özgür irade ölçeği elde edilmiştir. Özgür irade ölçeğinin yapı geçerliliği için sırasıyla açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin madde toplam korelasyonlarına bakıldığında ise içsel özgür irade alt boyutunda yer alan maddelerin toplam korelasyon değerlerinin .36 ile .70 arasında değiştiği, dışsal özgür irade alt boyutunda yer alan maddelerin ise korelasyon değerlerinin .47 ile .64 arasında değiştiği görülmektedir. Özgür irade ölçeğinin model uyumu birinci düzey DFA ile incelenmiştir. 18 madde ve iki alt boyuttan oluşan özgür irade ölçeğinin faktör yapısının ki-kare uyum değerinin (?2=261,91, Sd=134, p=.00) anlamlı olduğu ve model uyumuna ilişkin olarak ?2/df değerinin 1.95 olduğu bulunmuştur. Özgür İrade Ölçeğinin güvenirliğini belirlemek için iç tutarlık analizi ve iki yarı güvenirlik analizi uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler: