Özet:

İstanbul, ulus-devlet’in kuruluşuyla kaybettiği “saltanat”ı, küreselleşme’yle birlikte yeniden kazanmış görünmektedir. 20. yüzyıl başlarında siyasal ve kültürel yönden devletçe adeta sırt çevrilen kent, 21. yüzyıl itibarıyla birçok yönden yeniden ve fiilen başkent konumuna yüksel- mektedir. Bu çok yönlü niteliksel dönüşümde, kültür ve kültür endüstrisi lokomotif rolünü üst- lenmektedir. İstanbul için sıklıkla kullanılan “imparatorluklar başkenti” sıfatı, M.S. 4. yüzyıldan 20. yüz- yılın ilk çeyreğine uzanan 1600 yılı işaret etmektedir. Bununla birlikte kentin “modern zaman- lar” boyunca dış dünyadaki imgesi, “eski dünya/zaman kalıntısı”dır. Oryantalist ağırlıklı bu algı, dışarıda olduğu kadar içeride de benimsenip yeniden üretilmiş, içselleşmiştir. Türkiye’de ekonomi politikalarının yeniden biçimlendiği 1980’li yıllardan itibaren İstanbul, uluslararası sermayenin, markaların, iletişim – tanıtım, yayın kuruluşlarının adeta üssü hali- ne gelmiştir. Bu süreçle birlikte, kent yaşamında uluslararası boyuttaki kültür – sanat etkinlik- leri giderek artan yoğunlukta öne çıkmıştır. İKSV tarafından düzenlenen Uluslararası İstanbul Bienali’nin başlangıçtan (1987) beri konuk ettiği sanatçılar ve yapıtlarla birlikte İstanbul’u özel- likle sergilemesi, sunması bu noktada dikkat çekicidir. Aynı şekilde sinemadan edebiyata, müzikten gösteri sanatlarına farklı ürünlerde, yayınlarda kentin 2000’lerde, uluslararası ölçekte, kendisine daha fazla yer bulduğu gözlenmektedir. Tüm bunların uzantısında kentin imgesi de hızla değişime uğramaktadır. “Eski dünya/za- man kalıntısı” yerini büyük ölçüde “dünya kenti – küresel kent”e bırakmaktadır. Amerikan ha- ber dergisi Newsweek, Cool İstanbul başlığıyla kapak konusu yaptığı şehrin “tam bir Rönesans yaşadığını” belirtmektedir. Birbiri ardına açılan yeni sanat galerileri ve kurumları, Türk sanatçı, yazar, müzisyenlerin uluslararası alanda etkilerinin artışı bu rönesansın göstergeleri olarak anıl- maktadır. Kültür/sanat alanındaki küreselleşme, İstanbul’u yeniden “başkent” konumuna taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: