Görüntüleme
50
İndirme
13
Makalede böylesi temel bir perspektiften hareketle İslâm sanatlarında belirgin bir halde görülen irfânî boyutun derinliklerine dikkat çekilmektedir. İslam sanatları içerisinde tasavvuf sanatları diyebileceğimiz boyutta hem şekil hem de ruh bakımından daha özel yapıtlar da husule gelmiştir. Makalede bu temelden hareketle sıklıkla tasavvuf sanatı tabiri kullanılarak daha özel bir alana işaret edilmektedir. Makalede daha çok tümdengelim metodu kullanılıp, çözümleyici bir yaklaşım belirlenmiş, tenkit ve tahlil süzgecinden geçirilerek bir anlam katmanı örülmeye çalışmıştır. Makaleye öncelikle tasavvuf sanatının menşeinden bahsedilerek bir temellendirmeye gidilmiştir. Tasavvuf sanatının tarihsel dokusu ve ontolojik yapısı bakımından barındırdığı kutsiyete dikkat çekilmiştir. Tasavvuf sanatının dört temel argümana dayandığı ortaya konulmaktadır. Bunlar da güzellik, yaratıcılık, aşkınlık ve hayal yetisidir. Sûfîler sanatı bir güzellik uğraşısı ve güzelliğin ifade gücü olarak görmüşlerdir. En büyük sanatkârın Allah (c.c.) olduğu inancıyla hareket eden sûfîler, sanatlarındaki güzelliğin bir esma tecellisi olduğuna inanmışlardır. Onlar sanatı bir zuhur ve izhar ifadesi olarak görmüşlerdir. Âleme cemal nazarıyla bakan sûfîler, her şeyde Hakk’ın cemal sıfatının tecellilerini müşahede etmiş; bu müşahedesinin neticesinde İslâm sanatının şaheserleri vücut bulmuştur. İslâm tarihinde tarikatların bu başarısının kökeninde varlığa irfanî bakış yatmaktadır. Tasavvufta her kemal, cemali; her cemal de kemali gerektirmektedir. Dolayısıyla tasavvuf sanatında cemali kemalinden ayıramayız. Güzelliği sevme duygusu onlarda o kadar güçlüdür ki, müşahede ettikleri kusursuz güzelliği sanat eserlerinde yansıtmaya, güzellik serüvenine harici bir varlık kazandırmaya ve kendilerinde meknuz olan manevî hakikati bu âlemde görünür kılmaya çalışmışlardır. Tasavvuf bir bakıma güzeli arama gayretidir. Güzeller güzelini aramak, araştırmak ve O’nu müşahede etmek bitmeyen hasret olmuştur. Güzeller güzelini arama gayreti bazen nağme, bazen ahenkli söz, bazen çizgi ile ortaya konulmaktadır. Sonrasında bunlar, musikiye, şiire, hüsn ü hat ve tezhibe dönüşmektedir. Ortaya konan bu eserler daha çok “gönülden gönle yol vardır” kaidesine göre nesilden nesle aktarılarak bu ilahi nağmenin sürekliliğini sağlamışlardır. Tasavvufî eserlerin sanat iddiasında olmamalarına rağmen bu kadar kabul görmeleri, kitleler üzerinde etkili olmaları ve takdir toplamaları, geniş bir gönle, samimi bir duygu zenginliğine ve derin bir tefekkür dünyasına sahip insanlar eliyle meydana getirilmiş olmalarından kaynaklanmaktadır. İslâm sanatlarındaki irfanî boyutun ikinci aşaması tasavvuf sanatının gayesi ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sûfî gelenekte sanat estetiği ve hassasiyeti her fırsatta dikkat çekmekle birlikte, sûfîler sanatı bir amaç edinmemişlerdir. Onlara göre sanat bir vesiledir. Güzel sanatlarla önce göze, kulağa ve zihne hitap eden sûfîler sağlanan manevî atmosferle gönüllere sirayet etmenin çabasına bürünmüşlerdir. Güzel sanatların farklı dallarındaki icra, meşk ve başarılarıyla her insanın fıtratında yer alan estetik duyguları harekete geçirmişler, beşeri zevkin ilahi zevke bürünmesini sağlamışlardır. İslâm sanatlarında temerküz eden irfanî boyutun ele alındığı makalede üçüncü aşama olarak tasavvufî sanatın temel ilkelerine dikkat çekilmiştir. Bunların da dinî bir muhtevaya sahip olması, dinî üslubu şiar edinmesi, güçlü bir kutsiyete sahip olması, genellik ve şümul özelliğine sahip olması, remiz ve temsil yönünün bulunması, sembolizme dayanması, geleneksel olması, beyan tarzının vahiyden kaynaklanması ve duyguları tahrik etme amacı taşımaması olduğu ortaya konulmaktadır. İslâm sanatlarının irfanî boyutundaki dikkat çeken dördüncü unsur olarak sanat eserlerinin arkasında yatan sȗfȋ düşünceye yer verilmiştir. Makalenin irfanî boyut değerlendirmesinin beşinci safhasında tekkelerde yaşatılan sanat dünyasına dikkat çekilmektedir. Güzel sözün, güzel sesin ve güzel çizginin birleştiği en önemli adresin tekkeler olduğu vurgulanmış, tekkeler bediiyatın hazırlandığı mutfak, kaynadığı kazan ifadesiyle değerlendirmeye tabi kılınmıştır. Bu özelliklerinden dolayı Osmanlı tekkelerinin her biri de bir tür eğitim ve güzel sanatlar merkezi konumuna gelmişlerdir. Bu tekkelerde musikişinas, bestekȃr, şair, müzehhib, mücellid, hakkâk, nakkaş ve ebru ustası isimler yetişmiştir. Tekkelerde dervişler bir yandan kendi özgün sanat eserlerini ortaya koyarken, diğer taraftan da seyr u sülûk eğitimlerini gerçekleştirmişlerdir.
In this article, the depths of the irfanic dimension seen in the Islamic arts are attracted from such a basic perspective. In the Islamic arts we can call tasavvuf arts in the scale of both shape and spirit, more special works have also come. In this article, the move from the foundation is often pointed to a more specific area by using the tasavvuf art character. In the article, more of the method of all-balance was used, a solving approach was determined, a logic layer was attempted to be rejoiced by passing through the test and evaluation. The article was first referred to the origin of the Tasavvuf art. It was attracted to the glory that Tasavvuf's art hosted in terms of its historical texture and ontological structure. The art of Tasavvuf is based on four basic arguments. These are also beauty, creativity, lovingness and imagination. They saw the art as a pleasant effort and the expression of beauty. The Greatest Artist of God (c.c.) Those who believe in it, believe that the beauty in their art is an exhortation. They saw the art as an expression of zuhur and exhortation. Those who have seen the wicked, the wicked, the wicked, the wicked, the wicked, the wicked, the wicked, the wicked, the wicked, the wicked, the wicked, the wicked, and the wicked. In the history of Islam, the origin of this success of the taricates lies in the existence of Irfan. Every cement, every cement, every cement, every cement, every cement. Therefore, we cannot separate the cement from the cement in the tasavvuf art. The sense of love for beauty is so strong in them that they have tried to reflect the perfect beauty they have in their works of art, to give a external existence to the splendor of beauty, and to make the spiritual truth that is in their place visible in this universe. In some ways, Tasavvuf is a beautiful search. It is a good thing to look for, to look for, to look for, to look for, to look for, to look for, to look for. The endeavour to look for the beauty is sometimes revealed by the nonsense, sometimes the harmonious word, sometimes the line. Then they turn to music, poetry, humour and thesis. These works revealed more "there is a way from the heart to the heart" according to the case, they have been transmitted from generation to generation to ensure the continuity of this divine neighbor. Though the works of Tasavoufi are not in the art claim, such acceptance, their influence on the crowds and their appreciation is due to the fact that people with a wide heart, an intimate sensational wealth, and a deep world of inspection are made by their hands. The second phase of the Irfanic dimension in the Islamic arts was attempted to be revealed with the purpose of Tasavvuf art. In the Sufiah tradition, the art esthetics and sensitivity are attracted at every opportunity, but the Sufiah art has not achieved a purpose. The art is an opportunity for them. Those who speak to the eyes, to the ears and to the mind before the good art are engaged in the effort to surrender to the hearts with the spiritual atmosphere provided. With the performance of the different branches of the beautiful arts, the excitement and successes of each person have moved the aesthetic feelings that are in the heart of each person, they have made the divine pleasure of human pleasure bear. In the article on the Irfanic dimension of the Islamic arts, the third stage was attracted to the basic principles of Tasavufî art. It is also revealed that they have a religious virtue, that they have a religious style, that they have a strong holiness, that they have a generality and a symbolic character, that they have the direction of reminiscence and representation, that they are resistant to symbolism, that they are traditional, that the style of declaration is derived from the revelation and that they do not have the purpose of motivating the emotions. The fourth element that attracts attention in the Irfanic dimension of the Islamic art is the place to the thought behind the art works. In the fifth phase of the article’s irphane dimension assessment, the art world is attracted to the life of the texts. It is emphasized that the most important address in which the good word, the beautiful voice and the beautiful line are combined is the tekkeles, the tekkeles are prepared in the kitchen, the cooked cottage is subject to assessment. Because of these characteristics, each of the Ottoman texles has become a kind of educational and beautiful art center. In these texts the names of musikişinas, bestek
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
