Abstract:

Sultan II. Murad’ın Edirne’deki imaretine sadeyağ temin etmeleri için Balkanlarda 22 kazada yaşayan yaklaşık iki bin vakıf reayası yükümlü kılınmıştır. Vakfa ait iki yağcı defterinde Balkanlardaki reayanın sayıları, yaşadıkları yerler ve miktarları ayrı ayrı kaydedilmiştir. Şimdiye kadar değerlendirilmemiş olan TT. d. 597 numaralı yağcı reayası defteri; H.989/1581-2 yılına ait olup yağcı reayasının durumu hakkında ayrıntılı bilgiler vermektedir. Çalışmada incelediğimiz ikinci yağcı defteri ise 7108 numaralı olup H.1002/1593-4 yılına aittir. Kullanılan bu iki defter arasında reaya ile ilgili birtakım farklılıklar vardır. Yağcı reayasının kaydedildiği birinci defterde reayanın yaşadığı kazalar daha çok kırsal bölgelerde iken, ikinci defterde reayanın bir kısmının yerleşik hayata geçmiş olduğu, bir kısmının Doğu Rumeli taraflarına gittiği, diğer bir kısmının da vakıf yükümlülüğünden ayrılarak başka yükümlülüklere kaydolduğu görülmektedir. Dolayısıyla Sultan II. Murad Evkafı’na sadeyağ vermekle yükümlü olan bu kişilerin neden farklı yerlere gitme veya farklı yükümlülüklere geçme ihtiyacı hissettikleri soruları üzerinden XVI. yüzyıl sonlarında vakfın işleyişi ele alınacaktır.

Keywords: