Abstract:

Dede Korkut Destanları, Türk tarihi, coğrafyası, dili, edebiyatı, kültürü, sanatı ve daha birçok konu hakkında önemli bilgiler içermektedir. Dede Korkut’ta birçok kişi adı geçmektedir. Bunlardan biri Begil’dir. Begil’in adı Dede Korkut Kitabı’nda bir boyda geçmektedir. Dede Korkut’ta önemli bir yere sahip olan Begil tipinde en eskisi tarihin derinliklerine uzanan birçok tarihi-destani-efsanevi-mitolojik tabaka bulunmaktadır. Begil Oğlu Emren’in Boyu’nun eski devirlere uzanan bir en alt tabakası olabilir. Destanda geyiğin ve atın önemli bir yer tutması, destanın geyik kültür ve medeniyetinden atlı kültür ve medeniyetine uzanan, yüzlerce, binlerce yıllık bir geçiş dönemini yansıtan bir alt katmanı olduğunun bir yansıması olabilir. Begil Oğlu Emren’in Boyu’nda, yumuşatılmış olarak anlatılmış, Oğuzlar içerisindeki bir ayaklanmanın, bu dönemdeki bir iç çekişmenin yansımalarının yer aldığı görülmektedir. Hikâyede bir kişinin yönetime karşı başkaldırısı söz konusudur. Semek-i Ayyar Hikâyesi, Dede Korkut Kitabı’ndaki Begil Oğlu Emren’in Boyu ve onun Türkmen varyantındaki karşılığı olan Imra Boyu, aynı tarihi olayın hatırasını taşıyan destanın, farklı tarihlerde, farklı coğrafyalarda tespit edilmiş olan farklı varyantlarıdır. Dede Korkut’taki Begil Oğlu Emren’in Boyu, Türk Dünyası’nın en büyük destanlarından biri olan Köroğlu Destanı’yla ilgilidir. Semek-i Ayyar Hikâyesi, Dede Korkut’taki Begil Oğlu Emren’in Boyu’nun ve aynı zamanda Türk destanları arasında önemli bir yeri olan Köroğlu Destanı’nın tespit edilmiş en eski varyantıdır. Dede Korkut’ta, Begil Oğlu Emren’in Boyu’nun diğer boylardan bir farkı, babaya yapılan vurgudur. Bu boyda babaya da geniş bir şekilde yer verilmiş, hatta baba, hikâyenin başkahramanı olarak işlenmiştir. Bütün bunlar Dede Korkut’taki Begil’in önemini göstermektedir. Bu makalede, Dede Korkut’taki Begil adı, ailesi, tarihteki, Dede Korkut’taki ve destanlardaki yeri incelenmiştir.

Keywords: