Özet:

Bu makalede, Türkiye popüler basınında Kovid-19 hastalığı ve salgını hakkındaki haberler, Teun van Dijik’ın eleştirel söylem çözümlemesi modeli ile incelenmektedir. Makalenin problematiği, popüler basının Kovid-19 haberciliğinin, yeni olay ve gelişmelerin bilgisini üretip yaymaktan ve okuyucularını bu yeni küresel fenomen ve kriz konusunda bilgilendirmekten çok yerleşik habercilik pratikleri ve ideolojik yönelimleri yeniden ürettiği üzerine kuruludur. Bu problematik, iki teorik izlekten oluşan bir çerçeve içinde tartışılmıştır. Bunlardan birincisi haber teorisidir ve buna göre ana akım haberciliğin, üretim pratikleri ve söylemsel niteliği itibariyle, içermesi gereken yeni bilgiyi dışladığı öne sürülmüştür. İkinci teorik izlek milliyetçi ideolojiyi merkeze alır ve Kovid-19 konusundaki haberciliğin, okuyucularını etkin ve politik bir vatandaşlığın ihtiyaç duyduğu bilgilerle donatmak yerine, banal bir milliyetçiliğin retorik olarak üretiminden ibaret olduğu argümanını destekler. Bu kuramsal çerçeveyle, popüler basının bir örneği olarak Sabah gazetesinin, Türkiye’de ilk Kovid-19 hastasının tespit edildiğinin duyurulduğu tarihten itibaren bir aylık dönemindeki tüm Kovid-19 konulu haberleri, eleştirel söylem çözümlemesi modeli ile incelenmiştir. Toplamda 400 sayfayı bulan haberlerin içinden, makalenin sorunsalını tartışmaya imkan veren örnekler seçilerek, van Dijk’ın makro ve mikro yapılarını betimleyen bir tablo aracılığıyla derlenen bulgular, modeldeki retorik analizi odağa alarak incelenmiştir. Buna göre haberlerin, kovid-19 fenomenini, millet olmanın belli türde vurgulanması ve milliyetçiliğin bir bayrak gibi dalgalandırılması için bir vesileye indirgendiği gözlenmiştir. Bu doğrultuda, popüler basında Kovid-19 haberlerinin, okuyucusuna kapitalist ulusal toplumların karşı karşıya kaldığı toplumsal ve ekonomik kriz karşısında yeni politikaları geliştirmek için gerekli yeni bilgileri sunmaktan çok, banal bir şekilde, “biz” (bizim milletimiz) ve “onları” (Batılı öteki milletleri) tanımlama ve konumlandırma retoriğinden ibaret hale geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Anahtar Kelimeler: