Özet:

Altay Dağlarının batı eteklerindeki Berel Vadisinde yer alan Berel Kurganları, Kazakistan Cumhuriyetinin Doğu Kazakistan Vilayetinde konumlanmaktadır. Berel, Orta Demir Çağında Altaylarda görülen ve Pazırık Kültürü olarak adlandırılan İskit/Saka topluluklarına ait kurganlara ev sahipliği yapmaktadır. 1998 yılında başlatılan ve günümüze kadar aralıksız devam edilen arkeolojik kazılardan ele geçen buluntular bilim camiasını heyecanlandırmaktadır. Bu nedenle Berel, Kazakistan arkeolojisinin bağımsızlık sonrasıbüyük keşiflerinde biri olmuştur. Berel’de gerek mimari özellikleri gerekse zengin buluntularıyla hanedan üyelerine ait olduğu düşünülen kurganlar dikkat çekmektedir. Başta 1., 2., 10. ve 11. kurganlar olmak üzere 4. Kurgan da Pazırık Kültürüne ait tarihlenen kurganlardandır. 10. ve 11. Kurganlara yakın konumlandırılması ve benzer mimari özellikleri nedeniyle hanedan ailesinden seçkin bir kişiye ait olduğu düşünülmektedir. Çok yoğun mezar soyguncularının tahribatına ve yağmasına uğramış olması kazılarda az sayıda arkeolojik buluntuya ulaşılmasına yol açmıştır. Yine de Pazırık kültürüne ait kurganların mimari özelliklerini çok iyi belgelemektedir. Özellikle mezar odası üzerinde taşlarla örülerek meydana getirilen kubbemsi özelliğe sahip üst örtüsünün bulunmasıyla sıra dışıdır. Bu özellik şu ana kadar yalnızca Berel’deki iki kurganda tespit edilebilmiştir. İslam öncesi Türk Sanatında ve mimarisinde özellikle örtü sisteminde kubbe uygulamasının varlığını ortaya koyması yönüyle 4. Kurganın yeri ve önemi açıktır.

Anahtar Kelimeler: