Abstract:

ZET Osmanlı Devleti ilk toprak kaybını, Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) sonucunda yaşadı. Askeri yenilginin ve sınırlarının daralmasının beraberinde getirdiği yeni sosyo-ekonomik değişimler, bu durumu daha önce tecrübe etmemiş Osmanlı yönetimini, askeri, idari ve mali alanlarda bir dizi merkeziyetçi politikaya zorladı. Savunma harcamaların artmasıyla devlet içinde sürekli büyüyen finansal açıklar, kısa sürede vergilerin arttırılmasına ve iç-dış borçlanmaya neden oldu. Vergilerin arttırılması, tarım, ticaret ve sanayide üretim faaliyetini azalttı. Yüksek faizlerle alınan dış borçlar, verimsiz sahalarda kullanılarak, finansal kaynak ihtiyacını daha da arttırdı. Mali istikrarsızlık; o döneme kadar iktisadi düzeni korumayı ve üretim sürekliliğini sağlamayı başaran klasik Osmanlı parasal sistemini de olumsuz yönde etkiledi. Madeni para rejimi (akçe), 1757 yılından itibaren kuruşa ve Tanzimatla birlikte temsili paraya doğru evrildi. Esham ve kaime uygulamalarıyla kağıt para sistemi denendi. Yapılan para tağşişleriyle, kısa süreli ve yetersiz gelirler sağlanabildi. Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla ülke içinde başlayan finansal sorunlar, 19.yüzyılın küresel ekonomik değişimleriyle birlikte daha da derinleşerek, yüzyılın sonunda, büyük bir çığ haline gelmişti. Bu noktadan hareketle, bu çalışma, Osmanlı maliye ve para politikalarının bu süreçteki değişimlerini irdeleme amacındadır.

Keywords: