Özet:

Kadim zamanlardan beri varlık gösteren ve evrensel bir müessese olan aile, toplumun temel birimi ve çekirdeğini oluşturmakta olup ailenin oluşumu ve yapısı zamana, mekâna ve kültüre göre değişkenlik arz etmiştir. Bu bağlamda hüküm sürdüğü geniş coğrafyası ve çok kültürlü yapısı ile Osmanlı toplumunda aile müessesini düzenleyen kurallar her ne kadar temelinde İslam hukuku esasına göre düzenlenmiş olsa da, diğer İslam devletleri ve toplumlarından farklı olarak kendine özgü bir tekâmül göstermiştir. Bu kapsamda Tanzimat döneminin Osmanlı aile yapısı Uluborlu kazası örnekleminde ele alınmıştır. Osmanlı sosyal tarih araştırmalarının ana kaynağını oluşturan şer’iyye sicillerine dayanarak yaptığımız çalışmada, Uluborlu kazasının 1856 ile 1876 yıllarını kapsayan şer’iyye sicillerindeki tereke, nikâh, mehir, boşanma ve nafaka kayıtları incelenerek kazanın aile yapısı ve ailenin oluşumu araştırma konumuzu oluşturmuştur. Tanzimat dönemi düşünsel yapısının ve reformlarının Uluborlu aile yapısına ve oluşumuna etkileri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler: