Özet:

17. asır Osmanlı âlim, şair ve yazarlarından biri olan Dânişî Şâban bin Mustafa, şuara tezkireleri, eş-Şekā’iku’n-Nu‘mâniyye… zeyilleri gibi biyografik eserlerde hayatına dair bilgi bulunmayan edebî şahsiyetlerden biridir. Onun hakkında kendi eserleriyle hemşerisi Hasan Rızâî’nin Arapça bir kitabından sınırlı bilgi edinilmektedir. Doğum ve vefat yılı bilinmeyen Şâban bin Mustafa, tahminen 16. asır sonları veya 17. asır başlarında Aksaray’da dünyaya gelmiş ilim tahsilinden sonra kadılık, müftülük gibi bir meslek seçmiştir. Onun, ikisi Hazret-i Ali vecizeleri çevirisi, biri kırk hadis tercümesi olmak üzere üç eseri vardır. Şair, H. 1052/ M. 1643 yılında, Nesrü’l-leâlî adı verilen ve Hz. Ali’ye ait 290 kadar Arapça güzel sözü elifba sırasına göre ihtiva eden derlemedeki 275 vecizeyi birer kıtayla Türkçeye çevirmiştir. Dânişî, 1057/1647 senesinde yine Hz. Ali’ye nisbet edilen yüz sözü birer kıtayla tercüme etmiştir. Onun bilinen ve elde nüshası bulunan son eseri, bir kırk hadis tercümesidir. Mütercim, dinî konulara dair kırk hadisi ezberleyen kişiler için vaad edilen uhrevi mükâfat hakkındaki rivayetlerin tesiriyle 1061/1651’de bu sayıda hadisi Mesâbîh, Meşârık gibi kitaplardan seçmiş Hz. Peygamber’e dayandırılan o sözlerin her birini önce nesirle Türkçeye tercüme ve kısaca şerh etmiş son olarak manalarını birer kıtayla nazmen de dile getirmiştir. Bu çalışmada, Dânişî’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verildikten sonra anılan nihai tercümesi, Arap harfli tek yazma nüshasına dayanılarak Latin harflerine ve günümüz Türkçesien çevrilerek okuyucuların incelemesine arz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: