Abstract:

Bu çalışma Yunan iç siyasetinin en hareketli dönemlerinden birini, Çanakkale Savaşı sırasında Başbakan Venizelos ile Kral Konstantin arasında yaşanan savaşa dâhil olup olmama tartışmalarını ele almayı ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Yunanistan, 1914 yazında patlak veren Birinci Dünya Savaşı’na 1917’de tam üç yıllık yoğun ve çalkantılı bir süreç sonunda dâhil olmuştu. Bu “gecikmenin” temel nedeni, Venizelos’un savaşta İtilaf Devletleri’nin yanında yer alma girişimlerine karşılık Konstantin’in tarafsızlık politikasını tercih etmesiydi. Bu iki önemli aktör arasındaki anlaşmazlık, “milli” bir politika oluşturulmasına engel olmuştu. Savaşın başlamasından hemen sonra Venizelos, Yunanistan’ı İtilaf Devletleri safında savaşa dahil etmek için yoğun bir çaba sarf etmeye başladı. Savaşı kesin olarak İtilaf Devletleri’nin kazanacağına inanan Venizelos’a göre bu durum ülkeyi Balkan Savaşları sonrasında uzlaşmazlık halinde olduğu Bulgaristan ve Osmanlı “tehdidine” karşı korumakla kalmayacak aynı zamanda Yunanistan Kıbrıs ve Küçük Asya’yı alarak topraklarını iki katına çıkarma, “büyük ve milli hayal” Megali İdea’yı gerçekleştirerek “Büyük Yunanistan”ı kurma fırsatı yakalayacaktı. Bu hedef konusunda Venizelos’la aynı görüşleri paylaşan Konstantin, savaşı Almanya’nın kazanacağına inanıyor ve “milli güvenliği ve çıkarları” için Yunanistan’ın tarafsız kesinlikle tarafsız kalması gerektiğini savunuyordu. İki taraf arasındaki görüş ayrılığı 1914 yılı sonunda iyice belirginleşecek ve 1915 yılı başında İngiltere ve Fransa’nın Çanakkale’ye yapmayı planladıkları çıkarma harekâtı öncesinde Yunanistan’ı savaşa katılmaya davet ettikleri sırada doruk noktasına ulaşacaktı. Bu süreçte tüm girişimlerine rağmen Venizelos Kral’ı savaşa katılma konusunda ikna etmeyi başaramayacak, bunun üzerine Yunan siyaseti ile kamuoyu adeta ikiye bölünecek ve Yunanistan’da “milli bölünme” olarak adlandırılacak bir süreç başlayacaktı. Bu çalışmanın amacı, temelleri Çanakkale harekâtı sırasında atılan ve Yunanistan’ın 1922 yılında yaşamış olduğu “Küçük Asya Felaketi”nin en önemli unsurlarından birisi olarak değerlendirilen söz konusu bu süreci, Kral ve Venizelos arasında yaşanan tartışmalar üzerinden incelemek ve tarafların argümanlarını tartışmaktır. Ayrıca tartışmaların ana unsurunun Osmanlı Devleti olması, Türkiye açısından da yaşanan süreci önemli ve değerli kılmaktadır. Tarafların tezlerini tüm boyutlarıyla ele almayı amaçlayan bu çalışma ayrıca 1919-1922 sürecine Yunanistan’ın nasıl hazırlandığını da ortaya koymayı hedeflemektedir.

Keywords: