Abstract:

Etüd sahası Kırklareli ilinin takriben 30 km doğusunda bulunan Pınarhisar ilçesinin civan olup, Kaynarca, Korudere, Poyralı, Doğanca ve Tozaklı köyleri ile sınırlanmıştır. Sahanın mecmu alanı 250 km2 kadar olup, l : 25 000 lik Akviran ve Pınarhisar paftalarından müteşekkildir. Bu sahada, en eski formasyon — Alt Paleozoik (Antesilurien) kabul edilen kristalin seri olmak üzere Nummulitik, Neojen ve Kuaternere ait teşekküller tefrik ve tesbit edilmiştir. Kristalin seri harita kuzeyini geniş bir surette kaplar. Gnays, granit, mikaşist ve fillatlardan müteşekkildir. Az miktarda grafit şistler de harita kenarında tesbit edilmiştir. Nummulitikte ilk defa tarafımızdan kalker ve kum seviyeleri ayrılarak ayrı birer ünite olarak haritaya geçirilmişlerdir. Neojen, sahamızda Miosen ve Pliosenle temsil edilmektedir. Elde mevcut 1:100 000 lik jeolojik haritada Oligosen gösterilen kısımda Oligosenin olmadığı görülmüş ve buna karşılık bu sahada tarafımızdan Congeria'lı kalkerler—Sarmasien— (min. 50 ve maks. 150 m kalınlığında) ve Balıklı seri—SarmasienMeosien — (14-60 m kalınlığında) tefrik edilerek, haritaya geçirilmişlerdir. Harita güneyinde hemen hemen bütün plato ve tepeleri Pliosen teşkil eder. Alt Pliosen, yani Meosien, Sarmasienin üzerine konkordan olarak gelir ve onunla tedricî geçişlidir. Başka bir deyimle, Congeria'lı kalkerlerle konkordan olan ve Congeria'lı kalker arakatgılı marn ve grelerden ibaret olan Karton serinin alt kısımları Sarmasiene, üst kısımları ise Meosiene uzanmaktadır. Üst Pliosen kaidede konglomera, kum, kil ihtiva eder ve diskordan olarak diğer formasyonları örter. Çapraz tabakalanma mûtattır. Üst kısmı irili ufaklı süt kuars çakılları ile kurnlu, kırmızı renkli bir toprak manzarası arzeder ve maalesef bu durum ölçü almaya imkân vermez. Harita kuzeyinde, Nummulitiği örten ve Kristalin seriye kadar uzanan ikinci bir Pliosen formasyonu tesbit edilerek, haritaya geçirilmiştir. Kuaterner etüd sahamızda eski ve yeni alüvyonlar ve yamaç molozları tipinde çakıl birikintileri ile temsil edilmiştir. Formasyonlar arasındaki geniş veya küçük ölçüdeki stratigrafik lâkünler muhtelif diskordanslara vücut vermiştir. Başlıca Kristalin seri ile Nummulitik, Nummulitikle Miosen, Miosen ile Üst Pliosen, Üst Pliosenle Kuaterner arası diskordanslıdır. Bazı yerlerde Nummulitikle Miosen arasındaki diskordans güç farkedilir. Formasyonlar umumiyetle homoklinal bir yapı arzederler. Yapı genel olarak kıvrımlı ve tâli olarak kırıklıdır. Genç formasyonlarda, atımı az, ufak makaslamalar seyrek olarak görülürler. Bölgenin en büyük membalarından biri olan Kaynarca köyü pınarı fayla ilgili bir yarıktan çıkmaktadır. Bölgenin iktisadi meselelerinden biri linyit, diğeri de yeni olarak haritaya geçirdiğimiz Eosen kumlarıdır. Bu kumlar gerek stratigrafi gerek litoloji bakımından Podima'da Paşabahçe Fabrikası için işletilen kumların aynıdır; kalınlık ile temadi bakımından daha da müsaittirler. Kumlarda maksimum 30 metreye kadar kalınlık ölçülmüştür. Linyit : Linyit, esas olarak Balıklı serinin üstündeki (ve onunla konkordan olan) fosilsiz kil, kum ve marnlar arasında (Ponsien ?), tâli olarak da Üst Pliosen: kum ve kumlu marnlan arasında bulunmaktadır. Harita kuzeyinde Üst Pliosenin kaidesini teşkil eden kükürtlü konglomeralarda linyit çakılları da bulunmakta ve bu durum köylülerin ihbar ve müracaatlarına sebep olmaktadır. Ponsiende l. l0 m den aşağıya düşmiyen ana damara paralel üç dört ufak damar daha müşahede edilmiştir. Bu damarlar yer yer kaybolmakta, yer yer birbirleriyle birleşmekte, yer yer de incelmektedirler.  Bu durum gayet iptidai bir işletme ocağı sayesinde müşahedeye arzolunmuştur ve görülen ana damarın altında daha başka kömür damarlarının bulunması ihtimalini ortaya koymaktadır. Ana damardan şimdiye kadar pek iptidai olarak 5 000 ton linyit çıkarılmış ve henüz bir kesikliğe raslanmamıştır. Kömürün cinsi pek iyi olmayıp, şimdiki halde yalnız tuğla ocaklarında kullanılmaktadır. Rutubeti ve kül miktarı fazladır. Dalım yönünde işletme, yeraltı suyu şartları yüzünden güçleşmektedir. Çimento fabrikası için en aşağı, beş senelik ihtiyacı teşkil eden 250 000 ton linyite lüzum vardır ve ancak bu takdirde işletilebilecektir. Linyit daman içinde bulunan pirit cevheri linyitin hava alan yerlerde içten yanmasına sebebiyet vermektedir ki, bu da ayrıca bir mahzurdur. Katî durum ve rezervin hesaplanabilmesi için tavsiye edilen rekonesans sondajlarının yapılması zaruridir. Ayrıca, 6-7 km lik bir mesafe içinde arasıra mostra veren 30-35 cm lik sedimanter bir manganez tabakası mevcuttur. Manganez Balıklı seriyle, Congeria'lı kalkerler arasında bulunmaktadır.

Keywords: