Özet:

Osmanlı Devleti’ni uzun yıllar meşgul eden tabiiyet sorunu, kapitülasyonların getirdiği muafiyetlerden yararlanmak isteyen gayrimüslim Osmanlı tebaasının, ecnebi devletler himayesine girmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu sorun, XIX. yüzyılın başlarından itibaren tabiiyet değiştirme şeklinde yeni bir boyuta ulaşmıştır. Tabiiyet sorunu ve bu sorunun çözüm süreçleri üç başlık altında ele alınabilir: 1. Osmanlı tabiiyetinden ayrılan bir kısım ahalinin Osmanlı topraklarını terk etmemesinden kaynaklanan sorunlar: Çoğunluğunu gayrimüslim Osmanlı tebaasının oluşturduğu bu tür düşünceye sahip olanların meydana getirdiği sorunlar, devletlerarası anlaşmalar veya iç hukuk yoluyla halledilmeye çalışılmıştır. 2. Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağımsızlıklarını elde eden devletlerin sınırları içerisinde kalan Osmanlı tebaasıyla ilgili tabiiyet sorunları: Yunanistan’ın bağımsızlığıyla başlayan süreçte Osmanlı Devleti, yeni kurulan Balkan devletleriyle de tabiiyet sorunları yaşamaya başlamıştır. Balkan devletleriyle yaşanan tabiiyet sorunu, hem Osmanlı topraklarına göç eden Müslümanları, hem de bu devletlerin halklarının tabiiyetini tespite yöneliktir. Balkan devletleriyle Osmanlı Devleti arasında yaşanan tabiiyet sorunları, genel olarak ikili antlaşmalarla çözülmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: