Abstract:

Her toplumda bazı konularla ilgili dilsel yasaklar (tabu) sistemi oluşturulmuştur. İnsanın bazı durumlarından, bazı fizyolojik süreçlerden, ölüm ve ölümcül hastalıklardan doğrudan bahsedilmez. Bildirişim anında konuşan bazı hassas konulara değinirken her defasında doğrudan ve kaba adlandırmalarla onun yumuşatılmış değişkesi olan güzel adlandırmalar arasında tercih yapmak zorunda kalır. Konuşma konusunun karşıdaki kişinin kırılmasına, acı duymasına veya rahatsız olmasına yol açacağını düşündüğü her durumda konuşan güzel adlandırmalara başvurur. Kökleri çok eskiye dayanan güzel adlandırmalar günümüzde dilsel iletişimin birçok alanında kullanıldığı için bilim adamlarının dikkatini çekmektedir. Rusya’da bu konuyla ilgili bilimsel çalışmalar ancak Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra XX.yy.’ın son on yıllık sürecinde hız ve önem kazanmıştır. Bu süre içerisinde Rus dilindeki güzel adlandırmaların oluşum yöntemleri tespit edilmiş, bazı sözcüklerin tabu sayılma nedenleri üzerinde durulmuş, güzel adlandırma oluşturma amaçları ve bunları art zamanlı olarak inceleme meseleleri ortaya konmuş, Rusça’da güzel adlandırma oluşumunda kullanılan temel araçlar belirlenmiştir. Rusça’daki Güzel Adlandırmalar Sözlüğü hazırlanmıştır. Araştırmalar güzel adlandırmaların oluşturulduğu bireysel ve sosyal alanları kapsamaktadır. Ayrıca edebi metinlerdeki güzel adlandırmalar, kaba sözlerin (obstsennaya leksika) yerine kullanılan güzel adlandırmalar da araştırılmaktadır. Birçok önemli çalışmaya rağmen Rusça’daki güzel adlandırmalarla ilgili teori henüz oluşum aşamasındadır. Günümüzde hala güzel adlandırmaların tanımı, kapsamı, güzel adlandırma oluşumunda kullanılan yöntemlerin sınıflandırılmasıyla ilgili bilim adamlarının uzlaştıkları ortak kriterler yoktur. Bu çalışmada Rusça’daki güzel adlandırmalarla ilgili farklı bilim adamlarının yaptıkları tanımlara ve bunların arasındaki fikir ayrılıklarının temel nedenlerine, güzel adlandırmaların oluşum süreçlerine, yapılan farklı sınıflandırmalara, hangi dil araçları ve yöntemleriyle oluştuklarına ayrıntılı olarak değinilecektir.

Keywords: