Özet:

Vergi kavramının ortaya çıktığı tarihten beri mükelleflerin vergiye gönüllü uyum problemleri mevcuttur. Vergiye gönüllü uyumun zıddı olarak değerlendirilebilecek vergi kaçırma ve vergiden kaçınma kavramları ülkelerin vergi kanunlarında zamanla kendisine yer bulmuş ve çoğunlukla bu iki kavram birbirinden farklı değerlendirilmiştir. Vergi kaçırma kavramı çoğu ülkenin vergi yasasında hürriyeti bağlayıcı bir suç olarak değerlendirilirken, vergiden kaçınma ise mükelleflerin vergi kanunlarında yer alan açık kapılar olarak da adlandırılan yasal hüküm boşluklarını vergi planlama müesseselerinde kullanmaları olarak tanımlanmıştır. Küreselleşen ticaret anlayışı çokuluslu şirketlere farklı ülkelerin vergi kanunlarına tabi olmaları nedeniyle bunları vergi yüklerini minimize etmeye yarayacak şekilde kullanma imkanı vermiştir. Geçtiğimiz yıllarda birçok uluslararası şirket ticaret yaptığı muhtelif ülkelerin vergi kanunlarının birbiri ile zıt hükümlerini kullanarak vergiden kaçındıkları gerekçesiyle Avrupa Komisyonunca yüksek tutarlarda vergi cezalarına çarptırılmıştır. Avrupa Parlamentosu’na göre yalnızca 2015 yılında özellikle çokuluslu şirketlerin vergiden kaçınma hamlelerinin üye devletlere maliyeti 160-190 milyar Euro arasında olduğu tahmin edilmektedir. Avrupa Birliği (AB) 2016 yılı bütçesinin yaklaşık olarak 145 milyar Euro olarak gerçekleştiği hatırlanırsa vergiden kaçınma hamlelerinin üye ülkeler ve Birlik açısından önemi daha net bir şekilde anlaşılabilecektir. Bu çalışmada bazı çokuluslu şirketlerin vergi yüklerini minimize etmek amacıyla uluslararası vergi sisteminin boşluklarından yararlanma yolları, Avrupa Komisyonu’nun bu işlemlerle ilgili suçlamaları ve şirketlerin savunmalarına yer verilecektir. Unutulmamalıdır ki ulusal şirketler yalnızca faaliyette bulunduğu ülkelerin vergi kanunlarına uyum ile mükellef iken muhtelif ülkelerde faaliyette bulunan çokuluslu şirketlerin yalnızca merkezlerinin bulunduğu ülkenin vergi kanunlarına uyum sağlaması yeterli olmamakta, bu şirketlerin faaliyette bulunduğu tüm ülkelerin vergi kanunlarının yanı sıra uluslararası vergi hukuku noktasında da gerekli araştırmaları yaparak mükerrer vergilendirmeyi de önleyecek şekilde uyum sağlaması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: