Özet:

arBu çalışma, Nahiv İlminde (كان وأخواتها ) olarak bilinen nâsih fiillerin, amelleri itibariyle bulundukları cümle üzerindeki fonksiyonlarının cümleyi “isim cümlesi mi” yoksa “fiil cümlesi mi” yaptığına ilişkin Nahiv Bilginlerinin görüş ve tartışmalarını ele almaktadır. Araştırmamızda –görebildiğimiz kadarıyla- Nahivciler bu konuyu tam olarak izah etmemektedirler. Ancak İbn Hişâm, “Muğni’l-Lebîb” adlı eserinde Nâsih fiillerle kurulan cümlenin “fiil cümlesi” olduğuna açıktan vurgu yapar. Oysa Nahiv Bilginleri “Kâne ve kardeşleri” ’nin, öncelikle fiil mi, harf mi oldukları hususunda görüş birliğine varamamışlar, bunların fiil olduğunu savunanların bir kısmı, “zaman bildirdikleri” üzerinde israr ederken, bir kısım nahivci ise, sadece “oluş ve eylem” ifade ettiğini, bazıları da hem “zaman” hem “eylem” bildirdiklerini vurgulayarak ihtilafı sürdürmüşlerdir. Hatta bazıları da, bunların “hakiki manada” fiil olmayıp, “itibari fiil” olduklarını bile dile getirmişlerdir. Araştırma, -yeni nahivcilerin- ortaklaşa dile getirdikleri “Kâne ve Ahavâtühâ” ile başalayan cümlenin bir “isim cümlesi” olduğuna dair görüş birliklerinin yerinde ve doğru olduğuna dair bir sonuca ulaşmaktadır. Bu konuda özellikle, Aarap Dili Akademisi Üyesi ve Kahire Üniversitesi Sarf-Nahiv ve Urûz İlimleri Fakültesi eski hocalarından Sn. Prof. Dr. Muhammed Hamase Abdüllatif’in konuyu sekiz noktada özetleyen görüşüne yer verilmiştir, ki bizim tercihimizi Muhammed Hamase Amdullatîf’in şu değerlendirmesi güçlendirmektedir: Lazım fiiller, sadece fail aldıklarından, fiil cümlesi, “fiil ve failden” oluşabilir. Mesela, ( قام الرج ل ), ( نام طف ل ) gibi cümleler kurabiliriz. Ama nâsih fiil ile kurduğumuz cümlede mutlaka cümlenin haberi olmalıdır. Mesela, ( اليومَ الجوُّ بارد ) isim cümlesinin başına ( كا ن ) getirdiğimizde; (أمسِ فكان الجوُّ... ) diyemeyiz, mutlaka, ( أمسِ فكان الجوُّ حارًّا ) şeklinde haberini vermemiz gerekir. Zira nâsih fiillerin amelleri, noramal fiiller gibi değildir.

Anahtar Kelimeler: